به نقل از صدانیوز ،بیش از ۴٠ رهبر آفریقایی برای دو روز در تالار بزرگ خلق پکن، مهمان شی‌جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین بودند. نشستی دو روزه با عنوان «نشست همکاری‌های چین و کشورهای آفریقایی» که با وعده کمک‌های ۶٠ میلیارد دلاری چین به کشورهای آفریقایی در قاره سیاه به کشورهای خود بازگشتند. این اولین‌بار است که […]
شی جین‌پینگ، روز دوشنبه در جمع رهبران آفریقایی تاکید کرد که بخشی از بدهی‌های گذشته مربوط به کشورهای آفریقایی را بخشیده است و ۶٠ میلیارد دلار فاینانس توسعه‌ای در اختیار این کشورها قرار می‌دهد. رییس‌جمهور چین همزمان انتقادها از سرمایه‌گذاری چین در آفریقا را که عامل اصلی بحران بدهی‌ها در چین عنوان می‌کنند، رد کرد. تصویری که شی جین‌پینگ از چین در این نشست بی‌سابقه تصویر کرد، تصویر یک ابرقدرت مسوول و پاسخگو بود که علاقه‌مند است با کشورهای آفریقایی برای توسعه اقتصادی، ریشه‌کنی فقر و مبارزه با تهدیدهای امنیتی داخلی همکاری کند. شی‌جین‌پینگ در افتتاحیه این نشست در تالار بزرگ خلق گفت: «چین به دنبال رسیدن به منافع شخصی از طریق سرمایه‌گذاری در آفریقا نیست. مردم چین و مردم آفریقا بهترین داورانی هستند که می‌توانند نشان دهند همکاری‌ها میان چین و آفریقا سازنده است یا نه؟»
بحران بدهی‌ها
چهار ماه پیش بود که صندوق بین‌المللی پول هشدار داد رشد بی‌سابقه بدهی‌های خارجی ١۵ کشور از ٣۵ کشور آفریقای سیاه در آستانه بحرانی شدن قرار دارد. برخی مقام‌های غربی چین را متهم کرده‌اند که با وام‌ها و سرمایه‌گذاری‌های خود در این کشورها به این بحران دامن زده و قصد دارد تا با استفاده از مشکلات مالی و بدهی‌های انباشته کشورهای آفریقایی، اهداف توسعه‌طلبانه و استعماری را در آفریقا دنبال کند. رقبای غربی چین این کشور را متهم می‌کنند که با استفاده از تامین مالی پروژه‌های زیربنایی مربوط به برنامه بلندپروازانه «یک کمربند؛ یک جاده» کشورهای آفریقایی را به صورت پیوسته به چین بدهکارتر می‌کند. با این حال بسیاری از کشورهای آفریقایی که از وام‌ها یا سرمایه‌گذاری‌های چین استفاده کرده‌اند، از کمک‌های این کشور اظهار رضایت می‌کنند، اما تعدادی از پروژه‌ها نیز باعث انتقادهایی شده است. از جمله در کنیا، نوسازی خط خارج از رده مومباسا – نایروبی با فاینانس ٣,٢ میلیارد دلاری پکن، به دلیل درآمد ناکافی، باعث نارضایتی عمومی شده است. برای برخی از دولت‌ها که رابطه بسیار نزدیکی با چین دارند، رقم بدهی‌های خارجی‌شان به چین بسیار وسیع‌تر است. برای مثال بیش از دو سوم کل بدهی‌های خارجی دولت جیبوتی به پکن است که این کشور استراتژیک در تقاطع اقیانوس هند و دریای سرخ را به‌شدت به خواسته‌های چین وابسته می‌کند .
ونگ ئی‌وی، مدیر موسسه امور بین‌الملل در دانشگاه رنمین پکن به وال‌استریت ژورنال می‌گوید: «چین اکنون بر افزایش کیفیت سرمایه‌گذاری‌های خود تمرکز کرده است و دیگر اندازه و حجم نسبت به کیفیت اولویت کمتری دارد. معنای این تمرکز این است که نظارت بیشتری بر سرمایه‌گذاری‌ها خواهد شد و ریخت و پاش‌ها کاهش می‌یابد و فساد مهار خواهد شد.» فاینانس ۶٠ میلیارد دلاری وعده داده شده توسط چین قرار است که طی ٣ سال در پروژه‌های مختلف سراسر آفریقا سرمایه‌گذری شود. سال ٢٠١۵ هم چین همین میزان فاینانس را برای یک دوره سه ساله برای آفریقا در نظر گرفته بود. بسته جدید مالی چین شامل ٣۵ میلیارد دلار کمک بلاعوض، وام و خط اعتباری است که در کنار ١٠ میلیارد دلار فاینانس برای پروژه‌های مصوب و ۵ میلیارد دلار وام برای افزایش واردات کالاهای چینی به آفریقا داده می‌شود. همزمان چین کمپانی‌های خصوصی و عمومی چین را تشویق می‌کند تا سقف ١٠ میلیارد دلار برای انجام پروژه‌های جدید در آفریقا سرمایه‌گذاری کنند. شی جین‌پینگ همزمان وعده داد که بخشی از بدهی‌های عقب افتاده کشورهای آفریقایی را ببخشد و به موسسات مالی و بانکی این کشورها مجوز بدهد که در چین اوراق قرضه منتشر کنند. رییس‌جمهور چین میزان رقم بدهی‌های بخشوده شده و کشورهایی که شامل این معافیت می‌شوند را اعلام نکرده است، اما تاکید کرد که هدف این بخشش کمک به فقیرترین و بدهکارترین کشورهای آفریقایی است.
دولت چین وعده داده است که تمام این وام‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در امور زیربنایی مصرف خواهند شد و اجازه نخواهد داد تا این پول‌ها صرف پروژه‌های تجملی و صوری شود. بر اساس پژوهشی که از سوی دانشگاه جانز هاپکینز انجام شده است، چین از ابتدای قرن بیست و یکم تا پایان سال ٢٠١٧ نزدیک به ١٣۶ میلیارد دلار وام در اختیار دولت‌ها یا کمپانی‌های دولتی کشورهای آفریقایی قرار داده است. با این حال بر اساس این پژوهش، وام‌های چینی هنوز اصلی‌ترین عامل فشار به دولت‌های آفریقا در بحران بدهی‌ها نیست. در حال حاضر از مجموع ١٧ کشور آفریقایی که در معرض بحران بدهی‌ها قرار دارند یا خطر بحران در آنها وجود دارد، فقط سه کشور جیبوتی، جمهوری کنگو و زامبیا هستند که بدهی‌های ارزی به چین، اصلی‌ترین مشکل بدهی خارجی آنهاست .
تلاش برای توازن
کشورهای آفریقایی علاقه‌مندند که ضمن بهره‌مند شدن از وام‌ها و کمک‌های مالی چین، بتوانند از دومین اقتصاد بزرگ دنیا به عنوان یک بازار درآمدزا استفاده کنند. سیریل رامافوزا، رییس‌جمهور آفریقای جنوبی در سخنرانی خود در افتتاحیه این نشست تاکید کرد: «راه زیادی برای بهبود ساختار تجاری میان آفریقا و چین وجود دارد … کسری تجاری آفریقا در بازرگانی با چین همچنان بسیار وسیع است.» جرمی استیونس، تحلیلگر مسائل اقتصاد در گروه استاندارد بانک آفریقای جنوبی به وال‌استریت ژورنال می‌گوید: «پکن این‌گونه بیشتر دوستان جهانی خود را پیدا می‌کند: از طریق ایجاد فرصت‌های شغلی. اما این موضوع را نمی‌توان در یک سخنرانی اعلام کرد، چرا که همه حاضران منتظر اعلام رقم نهایی هستند.» به گفته این کارشناس انتظار دولت‌های آفریقایی از چین برای ادامه کمک‌های اقتصادی کلان خود به قاره سیاه، باعث شده است تا پکن نتواند رقم هدف وام‌ها و سرمایه‌گذاری‌های آینده خود را کمتر از دوره قبلی اعلام کند.اما سلطه بیش از پیش چین در آفریقا، باعث نگرانی‌هایی در غرب از گسترش قدرت و توانایی چین با استفاده از کمک به کشورهای فقیرتر و توسعه‌نیافته‌تر شده است. در شرایطی که چین به سرعت در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان است، افزایش قدرت و نفوذ این ابرقدرت جدید در میان کشورهای کوچک‌تر جنوب، باعث می‌شود تا قدرت بلامنازع امریکا و متحدان غربی‌اش در جهان به خطر بیفتد .
