سیاسی

وزیر اسبق امور خارجه کشورمان در پاسخ به سؤالی درباره نقش ترکیه در این معرکه، گفت که «متأسفانه ترکیه چندی است که ابزار دست آمریکا و رژیم‌صهیونیستی شده است.»

سه نکته بسیار مهم در سیاست دولت ترامپ در قبال ایران وجود دارد: 1- ایران مطلقا نباید قدرت هسته‌ای داشته باشد؛ 2- موشک‌های بالستیک ایران نه تنها برای اسرائیل، بلکه برای کشورهای خلیج‌فارس نیز خطر ایجاد می‌کند و در نهایت، 3- مشکل ناشی از "گروه های نیابتی" ایران در منطقه. چه در غزه، چه در لبنان، چه در عراق و چه در یمن، به غیر از این 3 محور، رئیس جمهور ترامپ در مورد تغییر رژیم تهران صحبت نکرده است.

«تنها در یک‌سال گذشته با میزان برق تولید شده در نیروگاه اتمی بوشهر، از مصرف حداقل ۱۳ میلیون بشکه نفت خام و معادل حدود ۹۰۰ میلیون دلار صرفه‌جویی شده و نیز در نتیجه‌ی تولید این نیروگاه، هر سال شاهد عدم انتشار حدود ۷ میلیون تن انواع گازهای آلاینده‌ی زیست‌محیطی بوده‌ایم.»

ترکیه به دنبال نقش‌آفرینی کلیدی در ترانزیت انرژی و کالا در منطقه است. یکی از مهم‌ترین‌ کریدورهای ترانزیتی، کریدور بندر فاو عراق به ترکیه و سپس اروپا‌ست و حالا ترکیه نقشی حیاتی در پروژه کریدور بندر فاو به اروپا ایفا می‌کند. این کریدور به‌عنوان بخشی از طرح‌های بزرگ زیرساختی در منطقه با هدف اتصال بندر فاو در عراق به شبکه‌های حمل‌ونقل اروپایی از طریق ترکیه طراحی شده است.

آمریکا بزرگترین بازیگر حال حاضر در نظام بین الملل است که در خاورمیانه نیز یک حضور جدی داشته است. در منطقه گرایی که امروز با آن مواجه هستیم، اهمیت مناطق مانند گذشته نیست و بازیگرانی که پیش تر مشکلات و موانع داشتند امروز دست بازتری برای ایفای نقش دارند.

بحران‌زایی در سوریه و تضعیف اهرم‌های قدرت ایران در این کشور می‌تواند یکی از راهبرد‌های آنها جهت مواجهه با به ادعای آن ها، ایرانِ ضعیف در آینده باشد.

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، ممکن است با تغییر لحن اخیر خود در قبال ایران، گامی اولیه برای آماده‌سازی فضای مذاکرات با رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، دونالد ترامپ، برداشته باشد. تحلیل‌ها حاکی از آن است که این تغییر موضع می‌تواند بخشی از راهبرد مصلحت‌گرایانه سعودی‌ها در مواجهه با تغییرات پیش‌رو در سیاست خارجی آمریکا باشد. در شرایطی که مقامات دولت انتقالی ترامپ وعده بازگرداندن سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را داده‌اند، بهبود روابط عربستان و ایران، حتی در سطح بیانیه‌های دیپلماتیک، می‌تواند ابزاری برای جلب توجه و کسب امتیاز از دولت جدید آمریکا باشد.

گروه‌های معارض سوریه به چند شهر مهم از جمله حلب، ادلب و حماه حمله کرده و بخش‌هایی را هم اشغال کرده اند.اما چه اتفاقی افتاد که ناگهان کار به اینجا کشید؟

ترکیه خود را پیروز میدان خواهد دید، چون گروه‌های مورد حمایت آن به قدرت می‌رسند. قطعا هر رژیمی سر کار بیاید طرفدار ترکیه خواهد بود. البته روسیه از روی کار آمدن برخی جریانات اسلامگرا در سوریه خشنود نخواهد بود لذا مشخص نیست تا چه اندازه برای آینده پس از بشار آمادگی داشته باشد. آن چه قابل پیش بینی است اینکه اگر این گروه‌ها به قدرت برسند، سرآغاز اختلافات آنها خواهد بود. جریانات سکولار با جریانات اسلامگرا سازگاری ندارند. علوی‌ها هیچ یک را برنمی تابند. کرد‌ها نیز به دنبال تحکیم خودمختاری در شمال هستند. امکان تجزیه سوریه نیز دور از ذهن نیست که خواست اسرائیل است. علوی‌ها مناطق لاذقیه و غرب سوریه را متعلق به خود میدانند. اهل سنت در جنوب سوریه و کرد‌ها هم در شمال حضور دارند.

دیپلماسی راه کم‌هزینه‌تر و راه بهتری برای رسیدن به اهداف است ولی واقعیت این است که دیپلماسی متکی به قدرت‌های درونی کشور است که می‌توند جلو برود.

با تمامی شرایط کنونی، برای نخستین بار پس از چندین سال، ایران اکنون آماده مذاکره مستقیم با آمریکا در خصوص برنامه هسته‌ای و احتمالاً موضوعات دیگر از جمله آینده «محور مقاومت» است. اما به نظر می‌رسد تهران از سوی دیگر در حال اجماع است که اگر ایالات متحده و متحدانش سیاست فشار حداکثری سخت‌تری را اجرا کنند، از NPT خارج شود و برنامه هسته‌ای خود را در جهتی به پیش ببرد که غرب از مدت‌ها پیش از آن در هراس بود.

بنا بر ادعای گروهی از تحلیلگران پایان درگیری‌ها در لبنان احتمالا باب درگیری‌های جدیدی در جبهه‌های دیگری از جمله در سوریه و عراق و احتمالا در ایران را باز خواهد کرد. این گروه از ناظران همزمان مدعی هستند همصدایی احتمالی میان دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو به عنوان یک عامل کلیدی در شکل‌گیری این توافق مطرح است.

یکی از زمینه‌های آغاز این بحران، تغییر تمرکز ایران و روسیه بر اولویت‌های خودشان به جای مسئله سوریه است. روس‌ها بر مسئله اوکراین متمرکز هستند و در چنین شرایطی طبیعی است که مسئله سوریه را در اولویت قرار ندهند. حتی پوتین به دنبال تحولات اوکراین، دکترین هسته‌ای این کشور را تغییر داد. ایران هم مستقیم و غیرمستقیم از طریق گروه‌های مقاومت با مسئله غزه، لبنان و اسرائیل درگیر شد.

در دیدار عراقچی با آیت‌الله العظمی جوادی آملی، این مرجع تقلید با بیان اینکه هیچ هدفی وسیله را توجیه نمی‌کند، اظهارکرد: یک بیان نورانی حضرت سیدالشهداء(ع) دارد که فرمود «هیچ کسی ممکن نیست با گناه به مقصد برسد.» این منطق، منطق باطلی است که هدف، وسیله را توجیه می‌‌کند؛ اگر کسی خواست به مقصد برسد، از راه باطل نمی‌شود به مقصد رسید. این کلام، یک کلام جهانی است.

به جرئت می توان گفت در سال های گذشته وجود و حضور اسرائیل در معادلات سوریه بیشتر و مهم تر از نقش ایران و روسیه بوده است.اکنون که مخالفان بدون هیچ مشکلی از جانب نیروی هوایی اسرائیل به سوی مرکز حلب پیش می روند، نمی توان از ارزیابی منافع اسرائیل و موضع واقعی آن در این باره گذشت.آیا هدف قطع ارتباط میان حزب ا... و سوریه است؟یا هدف مجازات سوریه به خاطر ادامه همکاری با ایران است؟آیا نقشه بزرگ تر و پیچیده تری برای سقوط اسد و بازگرداندن سوریه به محور عربی و پیگیری پیمان ابراهیم وجود دارد؟