نرخ بیکاری در ایران حدوداً دو برابر اقتصادهای توسعه‌یافته است. نرخ بیکاری زنان و مردان کشورهای آلمان و امریکا در یک سطح است و حتی در اکثر سال‌ها نرخ بیکاری زنان کمتر از مردان است، اما نرخ بیکاری زنان ایرانی بیشتر از نرخ بیکاری مردان است. به‌طور میانگین نرخ بیکاری زنان ۷۰ درصد بیشتر از نرخ بیکاری مردان است. این بدان معناست که علاوه بر آن‌که نرخ مشارکت زنان در اقتصاد ایران نسبت به اقتصادهای توسعه‌یافته پایین است، تعداد بیشتری از زنان ایرانی که خواهان ورود به بازار کار هستند در یافتن شغل مناسب ناموفق‌اند. بازار کار با بحران عدم اشتغال‌زایی اقتصاد، نرخ مشارکت پایین زنان و نرخ بیکاری بالای زنان و جوانان روبروست.
به گزارش نبأخبر،دولت در گزارش‌های آماری خود، تک‌رقمی شدن نرخ بیکاری را یک دستاورد می‌داند، اما بررسی «آکادمی دانایان» با مدیریت حسین عبده تبریزی، اقتصاددان که در دولت‌های گذشته در وزارت «مسکن و شهرسازی» و «راه وشهرسازی» دارای مسئولیت بوده است، نشان می‌دهد که سهم زنان از بازار کار و نرخ مشارکت اقتصادی پایین است و در کل مشارکت اقتصادی در کشورپایین‌تر از استانداردجهانی است. به‌طوری که نرخ مشارکت زنان در بازار کار ایران کمتر از یک‌چهارم نرخ مشارکت زنان در اقتصادهای توسعه‌یافته وکمتر از نصف نرخ مشارکت زنان در ترکیه است. بررسی آکادمی دانایان نشان می‌دهد که نرخ بیکاری زنان در ایران 70 درصد بیشتر از مردان است. در ادامه گزیده‌ای ازگزارش این آکادمی را به نقل از خبر آنلاین می‌خوانید:
بر اساس آخرین آمارهای ارائه‌شده از سوی مرکز آمار ایران نرخ بیکاری در کشور در سال ۱۴۰۱ با کاهشی در محدوده ۰.۲ واحد درصد به ۹ درصد رسیده است. در این گزارش آمده سال گذشته ٤٠,٩ درصد جمعیت ١٥ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرارگرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به سال قبل (١٤٠٠) تغییری نداشته است.
جمعیت شاغلین ١٥ ساله و بیشتر در سال ١٤٠١، برابر با ٢٣ میلیون و ٧١٦ هزار نفر بوده که نسبت به سال قبل بیش از ٢٦٨ هزار نفر افزایش‌یافته است.
نرخ مشارکت نیروی کار
یافته‌های گزارش منتشرشده از سوی آکادمی دانایان با امضای حسین عبده تبریزی نشان می‌دهد مقایسه نرخ مشارکت نیروی کار در اقتصاد ایران با سایر کشورها نظیر آمریکا، آلمان و ترکیه حاکی از پایین بودن نرخ مشارکت در ایران است. نرخ مشارکت در ایران در شرایطی در محدوده ۴۰ درصدی است که نرخ مشارکت نیروی کار در اقتصادی چون اقتصاد ترکیه ۵۱ درصد است. این نرخ در آلمان ۶۱ و در امریکا ۶۲ درصد برآورد شده است.
مشارکت زنان در بازار کار، ۱۳ درصد
پایین بودن نرخ مشارکت نیروی کار در ایران به پایین بودن نرخ مشارکت زنان در بازار کار ایران بازمی‌گردد. نرخ مشارکت زنان در بازار کار ایران پایین و در حدود ۱۳ درصد است. این مقدار کمتر از یک‌چهارم نرخ مشارکت زنان در اقتصادهای توسعه‌یافته و کمتر از نصف نرخ مشارکت زنان ترکیه‌ای است. باوجوداین نرخ مشارکت مردان در اقتصاد ایران و ترکیه بیشتر از دو کشور امریکا و آلمان است. به این ترتیب کاهش نرخ مشارکت زنان، مشارکت کلی نیروی کار در ایران و ترکیه را کاهش داده است.
فراز و فرود نرخ مشارکت از سال 84 تا 1401
در این گزارش آمده روند تغییرات نرخ مشارکت را می‌توان در سه دوره متفاوت بررسی کرد: دوره اول، سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ که نرخ مشارکت نزولی است؛ دوره دوم، سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸ که نرخ مشارکت صعودی است؛ و دوره سوم، از سال ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ که نرخ مشارکت روند نزولی دارد.
ذکر این نکته ضروری است که طی این سه دوره، جمعیت در سن کار (۱۵ ساله و بیشتر) همواره در حال افزایش بوده است، لذا نزولی بودن نرخ مشارکت به معنی رشد نامتناسب جمعیت فعال و عدم ورود جمعیت مولد به بازار کار است. بررسی آمارها نشان می‌دهد که جمعیت فعال در حد فاصل سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ ثابت مانده است. عدم افزایش جمعیت فعال در نیمۀ دوم دهۀ 80 به معنی تصمیم بخشی از جمعیت جوان بر عدم ورود به بازار کار بوده است. این اتفاق همزمان با افزایش تقاضا برای تحصیلات عالی و توسعۀ آموزش در مقاطع عالی تحصیلی است. به عبارت دیگر این رخداد باعث شده تا ارتباط کیفیت تحصیلات با نیازهای بازار کار کم شود.
نرخ دورقمی بیکاری
میانگین نرخ بیکاری ایران در دو دهۀ گذشته حدود ۱۰ درصد بوده است. با توجه به نرخ مشارکت پایین زنان، روند نرخ بیکاری در ایران متأثر از نرخ بیکاری مردان است. نرخ بیکاری زنان و مردان به‌طورمعمول روند مشابهی دارد، لیکن نرخ بیکاری زنان حدود ۹ درصد بالاتر از نرخ بیکاری مردان است. در دوره‌هایی که شرایط اقتصادی نامساعد بوده یعنی در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۲ و سال‌های ۱۳۹۹ تا 1401 از همبستگی این دو نرخ کاسته شده و گاهی دو نرخ رابطۀ منفی با یکدیگر داشته‌اند. این بدان معناست که وقتی اقتصاد ایران با بحران مواجه می‌شود، این بحران به بنگاه و خانوارها تسری می‌یابد، زنان اولین قربانیان آن هستند. نرخ بیکاری جوانان ۱۸ تا ۳۵ سال بالاست. نرخ بیکاری جوانان بیش از ۱۶ درصد، نرخ بیکاری ِ مردان جوان ۱۳ درصد و نرخ بیکاری ِ زنان جوان ۲۸ درصد است. نرخ بیکاری جوانان به صورت میانگین ۷ درصد از نرخ بیکاری معمول بالاتر است. در کشورهای با اقتصاد توسعه‌یافته تفاوت نرخ بیکاری کل با نرخ بیکاری جوانان کمتر از ۴ درصد است.
تفاوت نرخ بیکاری بین زن و مرد
نرخ بیکاری در ایران حدوداً دو برابر اقتصادهای توسعه‌یافته است. نرخ بیکاری زنان و مردان کشورهای آلمان و امریکا در یک سطح است و حتی در اکثر سال‌ها نرخ بیکاری زنان کمتر از مردان است، اما نرخ بیکاری زنان ایرانی بیشتر از نرخ بیکاری مردان است. به‌طور میانگین نرخ بیکاری زنان ۷۰ درصد بیشتر از نرخ بیکاری مردان است. این بدان معناست که علاوه بر آن‌که نرخ مشارکت زنان در اقتصاد ایران نسبت به اقتصادهای توسعه‌یافته پایین است، تعداد بیشتری از زنان ایرانی که خواهان ورود به بازار کار هستند در یافتن شغل مناسب ناموفق‌اند. بازار کار با بحران عدم اشتغال‌زایی اقتصاد، نرخ مشارکت پایین زنان و نرخ بیکاری بالای زنان و جوانان روبروست.
