برچسب: کریدور

ترکیه چرا در متن تحولات سوریه قرار گرفته است؟ عمدتاً به این سوال از این منظر پاسخ داده شده که آن ها به دنبال احیای امپراتوری عثمانی هستند. این موضوع می‌تواند پاسخی به سوال فوق باشد، اما به نظر می رسد همه واقعیت نیست و به آن باید چارچوب تحلیلی که تاکنون بیان شد، یعنی نقش آفرینی در قالب تقابل راهبردی چین و آمریکا و نظم نوین جهانی را اضافه کرد. بر این اساس، سه هدف یا انگیزه را می توان برای این کشور برشمرد

ترکیه به دنبال نقش‌آفرینی کلیدی در ترانزیت انرژی و کالا در منطقه است. یکی از مهم‌ترین‌ کریدورهای ترانزیتی، کریدور بندر فاو عراق به ترکیه و سپس اروپا‌ست و حالا ترکیه نقشی حیاتی در پروژه کریدور بندر فاو به اروپا ایفا می‌کند. این کریدور به‌عنوان بخشی از طرح‌های بزرگ زیرساختی در منطقه با هدف اتصال بندر فاو در عراق به شبکه‌های حمل‌ونقل اروپایی از طریق ترکیه طراحی شده است.

ایران در سه کریدور زابل-زرنج-قندهار- کابل و هرات-کابل-چین یعنی کریدور واخان و کریدور هرات- مزار شریف-شیرخان بندر به سمت چین، آمادگی همکاری سرمایه‌گذاری با افغانستان در حوزه ریلی را دارد. ایران همچنین می‌تواند تأمین مالی را به‌صورت انفرادی یا با همکاری سایر کشورها انجام دهد.

کریدور لاجورد که به منظور دور زدن ایران و تقویت اهمیت کریدور زنگزور ایجاد شده، پاکستان و افغانستان را از طریق ترکمنستان و باکو به ترکیه و اروپا متصل می‌کند.

خطر تبدیل ایران به میدان در برابر کریدور‌های رقیب، تهدیدی جدی برای موقعیت استراتژیک این کشور است. به همین دلیل، توسعه سریع و جامع بندر چابهار، راه‌آهن چابهار- سرخس و دیگر پروژه‌های زیرساختی در این منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. توسعه مکران و بندر چابهار نیازمند یک استراتژی جامع است که از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری کرده و با انتخاب شریک‌های مناسب، روند اجرایی پروژه‌ها را تسریع کند. همکاری با هند به دلیل روابط دیرینه و نیاز‌های تجاری مشترک و همکاری با چین به دلیل توان مالی و تجارب زیرساختی گسترده، هرکدام مزایا و چالش‌های خاص خود را دارند. با این حال، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، حفظ موقعیت استراتژیک ایران در منطقه است.

توسعه بندر چابهار به عنوان سنگ بنای همکاری ایران و هند مطرح است. در ماه می دو کشور توافقنامه‌ای ۱۰ ساله برای توسعه و مدیریت پایانه شهید بهشتی چابهار امضا کردند. این بندر راهبردی به عنوان دروازه‌ای برای افزایش تجارت و اتصال در نظر گرفته شده است و دسترسی مستقیم هند به آسیای مرکزی و افغانستان را بدون نیاز به عبور از پاکستان فراهم می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از موقعیت استراتژیک، بستر عبور چندین کریدور حمل و نقل بین‌المللی از جمله کریدورهای شمال–جنوب و شرق–غرب بوده و می‌توانیم با توسعه همکاری‌های سازنده، شبکه جدیدی از روابط ترانزیتی برای انتقال انرژی و یا کالاهای تجاری در بستر بریکس، ایجاد نماییم.

جزایر سه‌گانه ایران، در مسیر کریدور‌های دریایی خلیج فارس به دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد. وجود این سه نقطه به ایران اجازه می‌دهد که حاکمیت خود را در مواقع لازم بر تنگه هرمز و شمال خلیج فارس اعمال کند. اهمیت ژئوپولتیک تنب کوچک، تنب بزرگ و بوموسو به نحوی است که آنها را دژ دفاعی تنگه هرمز می‌نامند.

عملیات طوفان الاقصی فارغ از نتایج متعدد آن، از منظر زمانی اصطلاحاً سر بزنگاه انجام شده است چراکه در حاشیه اجلاس سران گروه ۲۰ در شهریور سال گذشته در دهلی نو و در تلاش آشکار غرب برای مقابله با تحرکات بین المللی چین در حوزه اقتصادی، تفاهم نامه‌ای برای ایجاد کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه- اروپا به نام آی مک (India–MiddleEast–Europe Corridor) مورد توافق قرار گرفت که از هند، از مسیر دریایی تا امارات عربی متحده، عربستان سعودی، اردن و سپس سرزمین‌های اشغالی فلسطین تا اروپا امتداد پیدا می‌کند. این خبر پس از ماه‌ها مذاکرات پشت پرده میان همه کشورهای دربرگیرنده این توافق از جمله جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند و محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اعلام شد.

️کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب به شدت در حال توسعه است: حجم مبادله کالاها از طریق بنادر آستاراخان در سال گذشته تقریباً دو برابر شده است و شرکت "RZD Logistics" وابسته به راه آهن روسیه ظرف کمتر از 10 روز کانتینرهای حاوی فلز، آرد و غلات را از اورال به بندر عباس ایران تحویل می دهد.

وقتی دولت ارمنستان کنترلی روی این کریدور نداشته باشد، نتواند اعمال حاکمیت کند و بازرسی نداشته باشد در شرایطی که پشت نخجوان ترکیه قرار دارد، ممکن است برخی نگرانی‌ها شکل بگیرد. زیرا دور از تصور نیست که این منطقه تبدیل به یک کریدور نظامی شود. در این صورت تکلیف چه خواهد بود؟

منطقه قفقاز جنوبی نقش برجسته ای در ژئواستراتژی و ژئواکونومی محور اوراسیا دارد. این منطقه از دیرباز حوزه تمدنی ایران بوده و تحولات مختلفی را در مقاطع مختلف تاریخی تجربه کرده و اکنون نیز به عنوان یک منطقه مهم حائل بین دو دریای ارزشمند دریای سیاه و خزر قرار دارد و نقش بسیار مهمی در انتقال انرژی و صلح و ثبات و توازن منطقه ای داشته و دارد.

موضوع کریدور زنگزور که منجر به مسدود شدن مرزهای بین‌المللی کشور می‌شود به حدی برای ایران اهمیت دارد که رهبر انقلاب در دیدار های جداگانه با پوتین و اردوغان در 28 تیرماه 1401 به صراحت بیان داشتند که جمهوری اسلامی، سیاست‌ها و برنامه‌هایی را که منجر به بسته شدن مرز ایران و ارمنستان شود، هرگز تحمل نخواهد کرد، چرا که این مرز یک راه ارتباطی چند هزار ساله است. موضوعی که رهبری در دیدار با پاشینیان که در خرداد 1403 برای شرکت در مراسم تشییع مرحوم رئیسی به تهران سفر کرده بود مورد تاکید قرار داد.

درخواست روسیه درباره کریدور زنگزور در شرایطی مطرح می‌شود که ایران بار‌ها رسما مخالفت خود با گشایش کریدور مذکور را به اطلاع ارمنستان و سایر کشور‌های منطقه رسانده است. اکنون علل اصرار روسیه، تبعات ملی و منطقه‌ای و شرایط احتمالی پیش رو از مهمترین پرسش‌های موجود است.

تهران پیشنهاد اتصال به راه آهن چین، قرقیزستان و ازبکستان را در سال 2022 ارائه کرد و در اکتبر 2023 به احتمال ایجاد کریدور ترانزیتی با تاشکند و عشق آباد پرداخت.در حالی که ایران به طور کلی روابط نزدیکی با تاجیکستان دارد، همچنین مشتاق نزدیک شدن به سایر کشورهای آسیای مرکزی، به ویژه قرقیزستان است. در سال 2023، واردات محصولات غیرنفتی ایران از قرقیزستان افزایش یافت. گزارش های خبری از علاقه بیشکک به بهبود روابط خود با ایران خبر داده اند.