برچسب: جزایر سه گانه

گرچه کشورهای حاشیه خلیج فارس در ادعای مالکیت نسبت به جزایر سه گانه سابقه ای نسبتا چنددهه ای دارند، اما همنوایی برخی کشورها همچون روسیه و چین در این سخن غلط غیرقابل قبول تر است و همراهی اخیر اروپایی ها نیز بیانگر سناریویی جدید برای تجدید فشارها بر جمهوری اسلامی ایران در شرایط ویژه منطقه است که باید مورد توجه دقیق سکانداران دستگاه سیاسی، امنیتی و دیپلماتیک کشور باشد.

اقدامات اخیر اتحادیه اروپا نشان‌دهنده این موضوع است که همکاری‌های نظامی تهران و مسکو در شرایط کنونی به مراتب از مسائل مرتبط با برنامه هسته‌ای و همکاری تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اهمیت بیشتری دارد. به واسطه آنکه رهبران اروپا معتقدند که روسیه امنیت این قاره و مسائل هویتی اروپا را به خطر انداخته و طبیعتا ایران نیز در این تهدیدی که روسیه متوجه آنها کرده است همکاری دارد و این کشور را همراهی می‌کند.

جزایر سه‌گانه ایران، در مسیر کریدور‌های دریایی خلیج فارس به دریای عمان و اقیانوس هند قرار دارد. وجود این سه نقطه به ایران اجازه می‌دهد که حاکمیت خود را در مواقع لازم بر تنگه هرمز و شمال خلیج فارس اعمال کند. اهمیت ژئوپولتیک تنب کوچک، تنب بزرگ و بوموسو به نحوی است که آنها را دژ دفاعی تنگه هرمز می‌نامند.

در این بیانیهٔ بی‌سابقه به‌صراحت آمده که حاکمیت ایران بر سه جزیرهٔ تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، براساس قوانین بین‌المللی، «نقض حاکمیت» امارات و «تخلف» محسوب می‌شود.

مائو نینگ در یک نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره اعتراض ایران به این موضع چین، گفت: «محتوای مربوطه در بیانیه مشترک چین و امارات متحده عربی با موضع چین مطابقت دارد».

سفیر چین در تهران صبح امروز توسط دستیار وزیر و مدیرکل خلیج فارس وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض دولت جمهوری اسلامی ایران در خصوص تکرار حمایت دولت چین از ادعا‌های بی‌اساس مندرج در بند ۲۶ بیانیه پایانی نشست مشترک جمهوری خلق چین و امارات متحده عربی به وی ابلاغ و یادداشت اعتراض تسلیم او گردید.

در سال‌های پیشین امارات فقط توانسته بود چند کشور عربی و غربی را با ادعا‌های خود همراه کند، اما امروز روسیه و چین و حتی سوریه و عراق هم به نوعی با این کشور همراه شده اند.

«مورد ایران و امارات چون ارجاع اختلاف را شاهد هستیم، رسیدگی ترافعی می‌شود. اما چون در نظام بین‌المللی مسئله صلاحیت قضایی اجباری نداریم و ارجاع اختلافات به دیوان فقط با موافقت دولت‌های طرف اختلاف اتفاق می‌افتد بنابراین ایران می‌تواند ارجاع اختلاف به دیوان را نپذیرد. مگر آنکه قطعنامه‌ای از سوی شورای امنیت صادر شود و الزام ارجاع به دیوان ذکر شده باشد.»

جزائر تنب بزرگ و کوچک در کنار هم و تقریباً چسبیده به یکدیگر و نزدیک به هم هستند و پل سازی میان آنها کار سختی نیست . حتی این سه جزیره را می توان با پل سازی به نزدیک ترین ساحل ایران در خلیج فارس متصل کرد. تبدیل این جزائر به یک قطب مهم مسکونی، تفریحی و گردشگری، الزاماً به بودجه دولتی هم نیاز ندارد و با سرمایه گذاری خصوصی هم پیش می رود.

تکرار اقدام روسیه نشان می‌دهد که این کشور درباره اعتراضات گسترده ایرانیان بی‌توجه بوده و بعید است در شرایط کنونی تغییری در مواضع خود بدهد. احتمالا موضع ملایم ایران در قبال اقدام چین راه را برای اقدام مشابهی از طرف روسیه باز کرد. متعاقبا اگرچه مقامات ایرانی با احضار سفیر روسیه در تهران به اقدام روسیه اعتراض کردند؛ اما در عرف بین‌المللی واکنشی در این حد نیز در قبال کشوری که متعرض تمامیت ارضی کشوری دیگر شده باشد، کافی محسوب نمی‌شود. در نتیجه، مواضع چین و روسیه که رسما دوستان ایران قلمداد می‌شوند، به دیگر کشورها نیز سرایت کرد.

در بیانیه پایانی ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه در مراکش، با استناد به بیانیه مشترک کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس و روسیه در ژوئیه ۲۰۲۳ از ارائه راه‌حل و ابتکارات صلح‌آمیز به منظور حل مناقشه از طریق مذاکرات دوجانبه حمایت شده است. این بیانیه علاوه بر پیشنهاد مذاکرات دوجانبه در این خصوص، خواستار ارجاع به دیوان بین‌المللی دادگستری و براساس قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل متحد شده است.

در شرایطی که روسیه در شرایط پیچیده بین المللی قرار دارد، اتخاذ بعضی از موضع گیری های وزارت خارجه روسیه باعث تاسف است، هر چند که برخی فشارهای سیاسی بر روسیه در شرایط پیچیده فعلی موجب می شود که برای به دست آوردن امتیازی کم ارزش و دست نایافتنی نیز به اعتبار خود لطمه وارد کند.

حاکمیت ملی فراتر از دولت و رژیم سیاسی است. در هر دو مورد یعنی پرونده‌های حقوقی و حمایت از درخواست امارات، این در واقع سنگی است که شماری سناتورِ سرمست غرور در چاه نظام حقوقی می‌اندازند که هزار عاقل صلح‌جو آن را درنمی‌آورند. این دیگر جنگ کلاسیک یا تجاوز سرزمینی از سوی نیروهای نظامی یک کشور نیست؛ بلکه دقیقا یک «تجاوز اقتصادی» و «تعرض سیاسی» از سوی نظام حقوقی یک کشور بیگانه است.

روسیه، چین و آمریکا سه عضو دائمی شورای امنیت هستند و اگر قرار باشد که در چارچوب ماده 36 منشور ملل متحد اقدامی انجام شود، رضایت اعضای دائمی شورای امنیت پیش‌نیاز اصلی خواهد بود؛ خاصه آنکه موضوع سه جزیره همچنان در دستور کار شورای امنیت قرار دارد.اگرچه عملا مشکل خواهد بود که اقدامی مثلا در چارچوب ماده 36 منشور ملل متحد علیه ایران در شورای امنیت یا در مجمع عمومی شکل گیرد، اما مسئله مهمتر این است که این موضع ‌گیری‌ها حکایت از وضعیت نامناسب ایران در جامعه بین‌المللی و ضرورت انجام کاری اساسی دارد.

سفر مقامات ایرانی به کشورهای همسایه شروعی برای بهبود روابط با آنها بود و در نهایت برقراری ارتباط مجدد با عربستان سعودی نشان داد که دولت ابراهیم رئیسی به طرحی که ریخته وفادار است. اما همه چیز آنطور که تهران می‌خواهد پیش نمی‌رود. رقابت‌های منطقه‌ای و میان همسایگان و تحولات سریع در جریان، سبب شده تا بعضا مواضعی مطرح شوند که مطابق میل ایران نباشند.