طرح آمریکا برای ممنوعیت استفاده از موشک‌های بالستیک در فضا علیه ماهواره‌ها پس از آن آغاز شد که روسیه با استفاده از این موشک‌ها یکی از ماهواره‌های خود را ساقط و هزاران قطعه زباله در مدار زمین ایجاد کرد. این موضوع باعث شد تا حتی فضانوردان که در ایستگاه فضایی بین‌المللی حضور دارند برای عدم برخورد با این قطعات به آنها پناه بگیرند.
به گزارش نباءخبر،سلاح‌های ضد ماهواره‌ای این روز‌ها به یکی از ابزار‌های جدید قدرت در میان کشورهای جهان تبدیل شده و سطح رقابت میان کشور‌ها را گسترده‌تر کرده است. از زمانی که ماهواره‌ها بالای سرمان چرخش خود را آغاز کردند، فناوری و تکنولوژی همه جنبه‌های زندگی را تغییر داده است. از جی پی اس موجود در تلفن همراه گرفته تا یک مسابقه فوتبال که از طریق تلویزیون آن‌را تماشا می‌کنید، همگی اثر پذیرفته از ماهواره‌ها هستند.
از زمانی که ماهواره‌ها بالای سرمان چرخش خود را آغاز کردند، فناوری و تکنولوژی همه جنبه‌های زندگی را تغییر داده است. از جی پی اس موجود در تلفن همراه گرفته تا یک مسابقه فوتبال که از طریق تلویزیون آن‌را تماشا می‌کنید، همگی اثر پذیرفته از ماهواره‌ها هستند.
اما علاوه بر استفاده‌های غیرنظامی، ماهواره‌ها همچنین محوری برای امنیت ارتباطات نظامی و دولتی نیز به شمار می‌روند. بنابراین منطقی است که هر کشوری تلاش کند در ارتباطات ماهواره‌ای کشور متخاصم اختلال ایجاد نماید. امروزه سلاح‌هایی که از آنها تحت عنوان سلاح‌های ضد ماهواره یا ASAT یاد می‌شود تقریبا به اندازه خود ماهواره‌ها وجود دارند.
تاریخچه سلاح‌های ضد ماهواره‌ای
هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی اولین ماهواره جهان یعنی اسپوتینک ۱ را در سال ۱۹۵۷ به فضا پرتاب کرد، ایالات متحده می‌ترسید رقیب خود شبکه‌ای مداری از ماهواره‌های مجهز به سلاح هسته‌ای را توسعه دهد. این موضوع باعث شد تا آمریکا هم در کمتر از دو سال با نخستین موشک بالستیک ضد ماهواره‌ای خود که Bold Orion نام داشت، به این اقدام شوروی پاسخ دهد. شوروی هم البته در مقابل دست به توسعه سلاح‌های ضد ماهواره‌ای خود زد. این تسلیحات به عنوان مدارهای مشترکی شناخته می‌شدند که در کنار ماهواره‌ها پرواز و خود را منفجر می‌کردند تا بتوانند ماهواره کشور متخاصم را نابود کنند.
این فناوری از همان زمان تا کنون به پیشرفت خود ادامه داده و حتی کشورهای دیگری نیز وارد این عرصه شده‌اند. چین در سال ۲۰۰۷ زمانی که یک ماهواره قدیمی هواشناسی را با یک موشک بالستیک منفجر کرد، به این جمع اضافه شد. کاخ سفید می‌گوید آزمایش‌های دنباله‌دار منجر به افزایش خطرناک زباله‌های فضایی در مدار زمین شده است. همین مسئله موجب شد تا آمریکا در آوریل ۲۰۲۲ به عنوان نخستین کشور استفاده از موشک‌ها علیه ماهواره‌ها را ممنوع اعلام کرد.
انواع سلاح‌های ضد ماهواره‌ای
سلاح‌های ضد ماهواره یا همان ASAT ها را می‌توان به طور کلی به دو نوع تقسیم کرد. دسته نخست آنهایی که از نیروی فیزیکی استفاده می‌کنند و به طور فیزیکی به ماهواره‌ها برخورد می‌کنند. این گروه می‌توانند از هر نوعی باشند، از موشک‌های بالستیک گرفته تا پهپادها و حتی ماهواره‌های دیگر.
دسته دوم اما حمله فیزیکی ندارند و به صورت سایبری عمل می‌کنند. این نوع سلاح‌ها که به صورت غیرجنبشی عمل می‌کنند با ایجاد پارازیت، یا استفاده از لیزر و همچنین کورکردن مسیر حرکت ماهواره‌های دیگر، فعالیت می‌کنند. این دسته از حملات می‌توانند از هوا، زمین و حتی از سوی تاسیسات زیرزمینی انجام شوند.
تصور کنید چه اتفاقی می‌افتد وقتی ماهواره‌ها نابود می‌شوند و به زباله‌هایی تبدیل می‌شوند که به دور زمین می‌چرخند. سپس تصور کنید که چه اتفاقی می‌افتد وقتی آن آشغال با وسایل نقلیه فضایی دیگر برخورد می‌کند و آنها نیز به زباله تبدیل می‌شوند.
این سناریوی کابوس‌وار که در فیلم پرفروش «جاذبه» در سال ۲۰۱۳ پخش شد، سندرم کسلر نامیده می‌شود. سندرم کسلر زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زباله‌های فضایی در مدار به نقطه‌ای برسد که هر برنامه فضایی را نابود و ویران کند.
این نام از دانشمند سابق ناسا، دونالد کسلر گرفته شده است که ایده اصلی را در مقاله خود در سال ۱۹۷۸ با عنوان «فرکانس برخورد ماهواره‌های مصنوعی و ایجاد کمربند زباله» توصیف کرده است. او و یکی از نویسندگان برتون کور-پالاس گفتند که با ادامه این روند احتمال برخورد ماهواره‌ها با فضاپیماها افزایش می‌یابد. برای این منظور پروژه‌هایی مانند ابتکار فضای پاک توسط آژانس فضایی اروپا نیز در دستور کار قرار گرفت تا تلاش می‌کند از طریق مواردی مانند نجات رباتیک ماهواره‌های متروک، با این مشکل مقابله کند.
یک صلح جدید؟
چهار کشور ایالات متحده، روسیه، چین و هند در یک آزمایش برای کارایی سلاح‌های ضد ماهواره، ماهواره‌های خود را منهدم کردند اما همانطور که پیشتر شوروی و آمریکا در خصوص خلع سلاح هسته‌ای با یکدیگر مذاکره کردند، یک جنبش رو به رشد برای خلاص شدن از شر سلاح‌های ضد ماهواره نیز وجود دارد.
طرح آمریکا برای ممنوعیت استفاده از موشک‌های بالستیک در فضا علیه ماهواره‌ها پس از آن آغاز شد که روسیه با استفاده از این موشک‌ها یکی از ماهواره‌های خود را ساقط و هزاران قطعه زباله در مدار زمین ایجاد کرد. این موضوع باعث شد تا حتی فضانوردان که در ایستگاه فضایی بین‌المللی حضور دارند برای عدم برخورد با این قطعات به آنها پناه بگیرند.
با این حال فعالان این عرصه امیدوارند با افزایش آگاهی در سطح جهان، اقداماتی عملی برای جلوگیری از استمرار این روند و افزایش زباله‌های فضایی در سطح جهان در نظر گرفته شود.
