نگرانی از تمایل ترامپ به «مسابقه تسلیحات هسته‌ای» با روسیه

هنوز مدتی تا آغاز رسمی ریاست جمهوری دونالد ترامپ در آمریکا باقی مانده، اما اظهارات و موضع گیری های وی در مقام رئیس جمهور منتخب، هر روز جنجال تازه ای به پا می کند. جدیدترین موضع وی درباره ضرورت توسعه سلاح های هسته ای، درست پس از موضعی مشابه از سوی روسیه، موضوعی است که از روز گذشته تاکنون بحث های فراوانی را برانگیخته است.

 دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا، روز گذشته با انتشار متنی در صفحه «توئیتر» خود نوشت ایالات متحده می بایست نسبت به توسعه توانایی های هسته ای خود اقدام کند. این اظهارات که بر خلاف مواضع رسمی هر دو حزب اصلی آمریکا در ضرورت کاستن از حجم سلاح های هسته ای است، با واکنش های متعددی مواجه شده است.

«نیویورک تایمز» در مطلبی در این زمینه می نویسد موضع ترامپ ممکن است پاسخی به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بوده باشد که ساعاتی پیشتر، خواستار استمرار ارتقای توانایی های هسته ای کشورش شده بود، به گونه ای که سلاح های هسته ای روسیه بتواند قابلیت نفوذ در هرگونه سامانه دفاع موشکی در حال و آینده را داشته باشد.

این روزنامه اشاره می کند که دستیاران ترامپ، در پاسخ به درخواست توضیح درباره موضع گیری اخیر وی، پاسخی داده اند که عملاً ربطی به اصل موضوع ندارد. جیسون میلر که قرار است در دولت جدید سمت مدیر روابط عمومی کاخ سفید را بر عهده بگیرد، در بیانیه ای اعلام کرد که اشاره ترامپ به «تهدید اشاعه هسته ای و ضرورت جلوگیری از آن، به ویژه در ارتباط با سازمان های تروریستی و رژیم های بی ثبات و سرکش بوده است».

میلر همچنین افزود که ترامپ در گذشته نیز «بر ضرورت بهبود و نوسازی توانایی بازدارندگی به عنوان راهی حیاتی جهت دستیابی به صلح از طریق توانمندی تأکید کرده است».

به هر حال، هرچند هنوز به طور دقیق مشخص نیست که ترامپ چه برنامه ای برای زرادخانه هسته ای آمریکا در سر دارد، اما می توان مواردی از قبیل خارج شدن از پیمان های عدم اشاعه هسته ای، مانند پیمان «استارت» جدید با روسیه را در این زمینه مطرح نمود. در هر صورت، اتفاق نظر بر این است که انجام چنین اقداماتی، می تواند تأثیری عمیق بر امنیت بین المللی داشته باشد.

مواضع روز گذشته روسای جمهور روسیه و آمریکا، گمانه هایی را درباره شروع یک دوره جدید از «مسابقه تسلیحات هسته ای» میان دو کشور مطرح ساخته است. «واشنگتن پست» از جمله مطبوعاتی است که به این موضوع پرداخته و می نویسد اظهارات ترامپ درباره ضرورت توسعه توانایی های هسته ای در شرایطی مطرح می شود که روند جهانی از دهه ۱۹۸۰ تاکنون در جهتی دیگر جریان داشته و در راستای کاستن از حجم زرادخانه های هسته ای روسیه و آمریکا بوده است.

بر این اساس، مواضع روز گذشته ترامپ و پوتین را می توان درست در مقابل و بر خلاف این روند جاری ارزیابی کرد. از سوی دیگر، ترامپ در توئیت خود از ضرورت توسعه توانایی هسته ای «تا زمانی که جهان مفهوم سلاح های هسته ای را دریابد» سخن گفته و مشخص نیست که منظور دقیق از این عبارت چیست. به اعتقاد واشنگتن پست، این عبارت می تواند به معنای این باشد که تا زمانی که روسیه به توسعه توانایی های هسته ای خود ادامه دهد، آمریکا نیز همین کار را انجام خواهد داد.

اظهارت ترامپ درباره موضوع سلاح های هسته ای تاکنون متناقض بوده است. از یک سو، وی در جریان اظهاراتی در ماه مارس گفته بود که بیش از موضوع تغییرات آب و هوایی، باید نگران سلاح های هسته ای بود. با این وجود، وی اظهاراتی را نیز مطرح کرده که نشان از تمایل وی به اشاعه هسته ای و وارد کردن بازیگران جدید به این عرصه داشته است. در همین راستا وی یک بار در مصاحبه ای با نیویورک تایمز گفت که ممکن است برای مقابله با کره شمالی، نیاز باشد که ژاپن و کره جنوبی نیز به سلاح هسته ای مسلح شوند.

باید اشاره کرد که موضع ترامپ درباره سلاح های هسته ای، هر چند اگر حتی از عزمی جدی و واقعی برای توسعه آن ها نیز حکایت نداشته باشد، باز هم در تعارض با مواضع باراک اوباما، رئیس جمهور فعلی آمریکاست. اوباما در سخنانی که ماه مه در محل انفجار نخستین بمب هسته ای جهان در هیروشیما بیان کرد، خواستار «جهانی عاری از سلاح های هسته ای» شد.

در حقیقت، موضوع افتادن کنترل زرادخانه هسته ای آمریکا به دست فردی همچون ترامپ، یکی از بحث های اصلی در جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری را تشکیل می داد. سناتور مارکو روبیو یک بار گفته بود که ترامپ دمدمی مزاج تر از آن است که اجازه دستیابی به کدهای هسته ای را داشته باشد. هیلاری کلینتون نیز مواضعی مشابه را برای برانگیختن نگرانی از این موضوع بیان کرده بود.

به هر ترتیب، موضع گیری اخیر ترامپ را می بایست جدیدترین اظهارنظری از سوی وی دانست که نگرانی ها نسبت به رویکرد آمریکا در دوران ریاست جمهوری وی را افزایش داده است. البته در صورتی که ترامپ در این موضع جدی باشد، پیامدهای آن می تواند از تمامی دیگر برنامه های جنجالی وی وخیم تر باشد.