به گزارش صدانیوز ، این‌بار چشم‌ها منتظر بسته‌ای پیشنهادی بودند تا برجام را نجات‌یافته قلمداد کنند یا آنکه دست از آن بشویند. جلسه‌ای دوساعته در میانه روز جمعه با حضور وزرای خارجه ایران، فدریکا موگرینی و ۱+۴٫ شرکای توافقی که با خروج آمریکا از آن، در وضعیت قرمز قرار گرفته است؛ اما خروجی جلسه چندان […]
به گزارش صدانیوز ، این‌بار چشم‌ها منتظر بسته‌ای پیشنهادی بودند تا برجام را نجات‌یافته قلمداد کنند یا آنکه دست از آن بشویند. جلسه‌ای دوساعته در میانه روز جمعه با حضور وزرای خارجه ایران، فدریکا موگرینی و ۱+۴٫ شرکای توافقی که با خروج آمریکا از آن، در وضعیت قرمز قرار گرفته است؛ اما خروجی جلسه چندان خوشایند نبود و یک بار دیگر وین و توافق هسته‌ای، به دور تسلسل مذاکره بازگشت.
آنچه البته بعد از خبری‌شدن تماس تلفنی آنگلا مرکل و امانوئل مکرون با حسن روحانی نیز پیدا بود؛ «مأیوس‌کننده». مذاکره دو ساعت طول کشید. فدریکا موگرینی بعد از مذاکره بیانیه‌ای را در جمع خبرنگارانی که در زیرزمین سرداب مانند هتل کوبورگ منتظر بودند، قرائت کرد. بیانیه‌ای با قول‌های همکاری کلان اما بدون جزئیات و اطلاعات دقیق. آنها بار دیگر بر تداوم برجام و همکاری بر سر انتفاع ایران از این توافق تأکید کردند. با‌این‌حال فدریکا موگرینی که به سؤالی پاسخ نداده، تنها به این جمله اکتفا کرده که «تمام طرف‌ها به گفت‌وگوها ادامه می‌دهند تا راه‌هایی برای حفظ توافق هسته‌ای پیدا کنند». واکنش اغلب خبرنگاران به این جلسه این بود که تقریبا هیچ چیز جدیدی در بیانیه وجود ندارد و وعده‌های بیشتر بدون جزئیات کاربردی است؛ اما روایت محمدجواد ظریف متفاوت است «جلسه یک گام به پیش بوده»؛ اما اتخاذ تصمیم درباره آن به تهران واگذار شد.
جلسه کوتاه وزرای خارجه ایران، چین، روسیه، آلمان، فرانسه و انگلیس و فدریکا موگرینی در هتل کوبورگ کوتاه بود؛ زیرا بسته پیشنهادی اروپا پیش از این جلسه به دست تهران رسیده بود و حالا گپ‌وگفت‌هایی اندک باقی مانده بود و احتمالا اندکی گلایه از سوی تهران برای آنچه انتظارش می‌رفت؛ اما به دست نیامد. محمدجواد ظریف بعد از پایان جلسه با همتایانش در جمع خبرنگاران ایرانی حاضر شد و توضیح داد که «فعلا تصمیم‌مان این است که با این تعهداتی که امروز صورت گرفته، این تعهدات را به تهران منتقل می‌کنیم و مقامات عالی کشور تصمیم لازم را درباره نحوه ادامه کار خواهند گرفت. براساس پیش‌بینی‌هایی که صورت گرفته، در مرحله اول ما این فرصت را خواهیم داد که این تعهدات را عملیاتی کنند. نحوه عملیاتی‌شدن آن را امروز برای ما توضیح دادند؛ اما باید ببینم در صحنه اجرا چگونه آنها را عملیاتی می‌کنند و البته اقدامات خود را در نظر داریم که در‌صورتی‌که موفق به عملیاتی‌شدن درست تعهدات‌شان نشوند، ما اقدام کنیم».
خبرنگار فارس از محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نقل‌قول کرد: «آنچه الان به‌عنوان تعهد و همین‌طور به‌عنوان اقدامات، مطرح شده که الزاما همه اقداماتی نیست که علنا اعلام شود، باید به صورت اجرائی دربیاید و ببینیم که داریم منافعش را می‌بریم. البته زمان‌بندی ویژه‌ای هم مدنظر همه است و آن زمان‌بندی‌ای است که مطابق تحریم‌های آمریکاست؛ یعنی زمانی که تحریم‌های آمریکا عملیاتی می‌شود، حتما باید قبل از آن این اقدامات عملیاتی شده باشد. مثلا اعلام شده قوانین مسدود‌کننده اتحادیه اروپا تا قبل از اولین روز اجرائی‌شدن تحریم‌های آمریکا عملیاتی خواهد شد؛ همین‌طور فعال‌شدن بانک سرمایه‌گذاری اروپا در زمان مناسب انجام خواهد شد و تاریخش مشخص است و بقیه اقدامات باید در یک قالب زمان‌بندی باشد». ظریف تأکید دارد که مردم ایران باید منافع برجام را ببینند: «امروز در این جلسه بر این واقعیت از طرف ما تأکید شد، بر اینکه مردم ایران باید منافع برجام را ببینند. همه اعضای باقی‌مانده برجام تأکید کردند و تعهدات‌شان را در حوزه‌های مختلفی در سطح وزرای خارجه اعضای باقی‌مانده برجام بیان کردند که این اولین بار است که این تعهدات به صورت تعهد این کشورها مطرح می‌شود. از ادامه فروش نفت ایران تا روابط بانکی، حمل‌و‌نقل، همکار‌ی‌های تجاری، همکاری در حوزه سرمایه‌گذاری و سایر موضوعاتی که در بیانیه‌ای که خانم موگرینی از سوی کمیسیون مشترک قرائت کرد، ذکر شده و متن بیانیه در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته است». در بیانیه کمیسیون مشترک برجام بر لزوم بهره‌مندشدن ایران از فواید اقتصادی برجام تأکید شده؛ همچنین از کار شرکت‌های بزرگ فعال در ایران حمایت می‌شود و کوشش برای حفظ رابطه اقتصادی با ایران بر سر صادرات نفت ایران، ارتباطات هوایی، کشتی‌رانی، بیمه و… .
محمدجواد ظریف به همراه تیم سیاسی و کارشناسی برجام، شامگاه پنجشنبه تهران را به مقصد وین ترک کرد. او در توییتی درباره دستور کارش گفت: «دستور کار من کاملا روشن است: دستیابی به راه‌حل‌های عملی که انتظار دارم همتایانم در اتحادیه اروپا به‌ویژه سه کشور اروپایی به‌اضافه چین و روسیه به جای قول‌های بزرگ و نامشخص، تعهداتی روشن و اجرا‌شدنی بدهند. تحریم‌ها و اجرای برجام مانع‌الجمع‌اند». همان ساعاتی که تیم برجام راهی وین می‌شد، خبر تماس تلفنی صدراعظم آلمان و رئیس‌جمهوری فرانسه با حسن روحانی منتشر شد. تماس‌هایی که خبر از دلچسب‌نبودن اوضاع می‌داد. بسته پیشنهادی اروپایی‌ها یک روز قبل‌تر به دست تهران رسیده بود؛ زمانی که رئیس‌جمهوری ایران، اتریش را بعد از سفری یک‌روزه ترک می‌کرد. ایسنا گزارش داد که حسن روحانی در تماس‌های تلفنی آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان و امانوئل مکرون با اشاره به بررسی بسته پیشنهادی سه کشور اروپایی درباره برجام از سوی ایران، بر ضرورت توجه جدی به نکات مدنظر و تأمین خواسته‌های جمهوری اسلامی ایران برای ادامه روند همکاری‌ها در اجلاس وزرای خارجه پنج کشور در وین تأکید کرد. روحانی شامگاه پنجشنبه در تماس تلفنی «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه، با وی، تلاش فرانسه در روند حفظ برجام در ماه‌های گذشته را مثبت دانست و اظهار کرد: «بسته پیشنهادی اروپا درباره ادامه روند همکاری‌ها در برجام دربرگیرنده همه خواسته‌های ما نیست و امیدواریم روند مذاکرات وزرای پنج کشور در وین، بتواند خواسته‌های ایران را برای ادامه همکاری در برجام تأمین کند. رئیس‌جمهور با اشاره به فعالیت‌های اقتصادی و روابط بانکی و مشکلات به‌وجودآمده برای برخی شرکت‌های اروپایی در پروژه‌های ایران، به‌واسطه خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، گفت: انتظار ما از اروپا ارائه یک برنامه عملیاتی روشن و دارای زمان‌بندی است تا بتواند نقشی جبران‌کننده در قبال خروج آمریکا داشته باشد».
کافی و دقیق نبود
ظریف بعد از انتشار بیانیه مشترک، در پاسخ به پرسش ایرنا درباره اینکه آیا جلسه دیگری نیز برگزار خواهد شد یا نه، اظهار کرد: همکاران اروپایی جلسات پارلمانی داشتند که نیاز بود سریع محل اجلاس را ترک کنند، ولی درباره برجام احتمالا در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل جلسه وزرا برگزار خواهد شد؛ اما امروز تصمیم گرفته شد جلسات متخصصان ما که بسیار مهم است، به صورت بسیار فشرده‌تر برای اجرائی‌کردن این راهکارهای عملیاتی برگزار شود تا مطمئن شویم راهکارهایی که امروز ارائه شد، تمام جزئیات و جوانب را مدنظر قرار داده است و این راهکارها که کاملا جنبه اجرائی داشته باشند و از مرحله پیشنهاد به مرحله عملیاتی تبدیل شوند. ظریف درباره اینکه بسته پیشنهادی امکان اجرا دارد، گفت: به نظر ما اولا کافی نبود و ثانیا دقیق نبود.
امروز برخی نقاطی که در بسته اجرائی دیده نشده بود، در بیانیه مطرح شده و تعهد سیاسی و حقوقی کشورهای عضو برای عملیاتی‌کردن نکات باقی‌مانده در بسته اجرائی نیز دیده شده است. او افزود: همین‌طور در جلسه آقایان وزرا به صورت شفاهی پیشنهادهایشان را به صورت جزئی‌تر و عملیاتی‌تر مطرح کردند و همکاران ما هم‌اکنون در حال بررسی این پیشنهادها هستند. قرار شده جلسات مشترکی با هرکدام از آنها داشته باشیم و ببینیم هرکدام از این پیشنهادهای عملیاتی، چطور می‌تواند دقیقا با نیازهای ما منطبق شود؛ هم در حوزه نفت، هم در حوزه بانکی و هم در سایر حوزه‌ها. وزیر خارجه در پاسخ اینکه مهلت نهایی‌شدن این بسته پیشنهادی چه زمانی است؟ گفت: این بسته تا حدی نهایی است و تعهدات مشخص است، فقط باید اجرائی و عملیاتی شود. ظریف گفت: اجرائی‌شدن آن به‌تدریج خواهد بود. هنگامی که درباره هریک از این موضوعات به نتیجه می‌رسیم، اینها را باید اجرائی نیز بکنیم؛ البته بعضی از این اقدامات ممکن است زمان‌بر باشد. آنچه مهم است، این است که احساس اطمینان و اعتماد به آینده در جامعه تجاری جهانی و جامعه تجاری داخل ایران ایجاد شود. امیدواریم مردم و به‌ویژه کارآفرینان ایرانی با اطمینان به آینده حرکت کنند. وی افزود: فضایی که من امروز در این جلسه دیدم، فضایی حاکی از این بود که اراده سیاسی وجود دارد و این اراده سیاسی می‌تواند با اقدامات متقابل به‌خصوص با اقدام بخش خصوصی ایران و به‌ویژه ایجاد فضای اطمینان و امید به آینده تقویت شود و محیط کسب‌و‌کار ایران را برای خارجی‌ها بسیار جذاب‌تر کند.
درحالی‌که برنامه مذاکراتی روز جمعه با صبحانه کاری مشترک موگرینی و ظریف و همراهانشان برگزار شد، وزیر خارجه فرانسه و آلمان از مواضع کشورشان در این مقطع از برجام رونمایی کردند. ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، پیش از سفر به وین برای شرکت در نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگو با یک شبکه رادیویی فرانسوی با بیان اینکه بعید است بسته اقتصادی اروپا برای حفظ برجام تا پیش از نوامبر آماده شود، از ایران خواست از تهدید به زیرپاگذاشتن تعهدات برجامی‌اش دست بردارد. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری رویترز، فرانسه به تهران هشدار داد که تهدیدات خود برای بازگشت به برنامه هسته‌ای‌اش را در شرایطی که دیگر طرف‌های برجام برای حفظ آن تلاش می‌کنند، متوقف کند. پاریس همچنین اعلام کرد که بعید است قدرت‌های اروپایی بتوانند بسته اقتصادی پیشنهادی برای حفظ توافق هسته‌ای را تا پیش از ماه نوامبر آماده کنند. لودریان گفت: آنها باید دست از تهدیدات خود بردارند. در این صورت ما می‌توانیم راه‌حل‌هایی را بیابیم تا تهران بتواند از امتیازات اقتصادی لازم برخوردار شود. نه‌تنها قدرت‌های اروپایی، بلکه روسیه و چین در حال کار روی یک سازوکار اقتصادی برای کاهش تأثیرات تحریم‌های سخت آمریکا هستند. ما تلاش می‌کنیم این کار را پیش از وضع مجدد تحریم‌ها در ابتدای ماه آگوست و تحریم‌های دیگر در ماه نوامبر انجام دهیم. تا آغاز ماه آگوست فرصت کمی داریم، اما تلاشمان این است که تا پیش از نوامبر به نتیجه برسیم.
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان، نیز پیش از حضور در نشست مشترک گفته بود: «اتحادیه اروپا نمی‌تواند به‌طور کامل تمام خساراتی را که در نتیجه خروج شرکت‌ها از ایران به وجود می‌آید جبران کند». به گزارش آسوشیتدپرس، هایکو ماس افزود: «قدرت‌های جهانی در تلاش هستند ایران را متقاعد کنند لغو برجام به اقتصاد این کشور بیشتر ضربه خواهد زد».بعد از صبحانه کاری و پیش از آغاز جلسه کمیسیون مشترک برجام، محمدجواد ظریف با همتایان روس و چینی‌اش دیدارهای جداگانه‌ای داشت. ناگفته پیدا بود که محمدجواد ظریف قصد داشت در این جلسات پیش از مواجهه با اروپایی‌ها از آخرین موضع روسیه و چین و میزان پایبندی آنها به تعهدات برجامی اطلاع پیدا کند. سرگئی لاوروف و وانگ یی، وزرای خارجه روسیه و چین، نیز ملاقات دوجانبه‌ای با هم داشتند که لاوروف در این مورد گفت: «مسکو و پکن خواهان حفظ و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک هستند».جلسه کمیسیون مشترک برجام با حضور پنج وزیر خارجه و یک معاون وزیر خارجه در شرایطی آغاز شد که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، در توییتی تلاش کرده بود بار دیگر ادعاهایی را به ایران منتسب کند. او با طرح ادعاهایی در مورد ایران خواستار گفت‌وگوی اروپایی‌ها با ایران درباره حمایت از تروریسم شده بود. درحالی‌که خروج آمریکا از برجام، این توافق را دوباره به یک روبیک پیچیده تبدیل کرده است، اروپایی‌ها با اعلام متعهدبودن به توافق، در حال خرید زمان و تقلا برای یافتن راه‌حل برای ادامه متعهدماندن ایران به برجام هستند؛ تعهدی که مقامات جمهوری اسلامی گفته‌اند اگر منافع ایران برآورده نشود، ادامه نخواهد یافت. توافق هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۴ و اتحادیه اروپا بار دیگر وارد فرایند رایزنی و مذاکره شده است.
در حاشیه مذاکره
درحالی‌که این جلسه کمیسیون مشترک برجام در سطح وزرای خارجه برگزار می‌شد، وزیر خارجه انگلیس حضور نداشت و به‌جای او، الستر برت، معاونش، در جلسه به‌جای نماینده انگلیس نشست. علت حضورنداشتن بوریس جانسون، وزیر خارجه انگلیس، در این جلسه، نشست برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) اعلام شده بود. درحالی‌که وزیر خارجه انگلیس در این جلسه حضور نداشت، وظیفه ریاست مشترک گروه کاری نوسازی رآکتور تحقیقاتی اراک برعهده انگلیس قرار گرفت.
ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه و هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان، برای دومین‌بار در نشست برجام شرکت می‌کردند. نوبت قبل، نشستی بود که چند روز بعد از خروج آمریکا از برجام برگزار شده بود.
در تیم همراهان محمدجواد ظریف نیز هم چهره‌های آشنا و هم چهره‌های متفاوتی دیده می‌شد. حضور لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهوری، به‌عنوان یک خانم توجه بسیاری را جلب کرد. در تمام دوران مذاکرات هسته‌ای، مردانه‌بودن تیم مذاکراتی ایران انتقادات زیادی به دنبال داشت. همچنین به‌جای رضا نجفی، سفیر سابق ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کاظم غریب‌آبادی که به تازگی به این سمت منصوب شده، در کنار محمدجواد ظریف حضور داشت.
