کریدور IMEC در حاشیه اجلاس گروه بیست و تنها یک ماه پیش از آغاز جنگ غزه، در دهم سپتامبر اعلام شد. کریدور مذکور هند را از طریق یک شبکه حمل‌ونقل دریایی و ریلی که از شبه‌جزیره عربستان و سرزمین‌های اشغالی عبور می‌کند، به اروپا متصل خواهد کرد. هند، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ایالات متحده و چندین کشور عضو اتحادیه اروپا در جریان این اجلاس، تفاهم‌نامه‌ای برای این کریدور امضا کردند.
به کزارش نبأخبر، پیشرفت کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا با وجود گرم‌شدن روابط خلیج فارس و هند با برخی مشکلات روبرو شده است. این مشکلات به پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی، تأمین مالی و درگیری‌هایی در دریای سرخ و غزه مربوط می‌شود.
هرچند کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) هنوز در مراحل اولیه خود قرار دارد، اما به دلیل جنگ غزه که مسیر کریدور از طریق سرزمین‌های اشغالی و کشورهای عربی را پیچیده کرده و همچنین تبعات منطقه‌ای این درگیری که امنیت دریانوردی را تهدید می‌کند، با چالش‌هایی روبرو شده است.
به نوشته آدام لوسِنت برای وبگاه المانیتور، کریدور IMEC در حاشیه اجلاس گروه بیست و تنها یک ماه پیش از آغاز جنگ غزه، در دهم سپتامبر اعلام شد. کریدور مذکور هند را از طریق یک شبکه حمل‌ونقل دریایی و ریلی که از شبه‌جزیره عربستان و سرزمین‌های اشغالی عبور می‌کند، به اروپا متصل خواهد کرد. هند، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، ایالات متحده و چندین کشور عضو اتحادیه اروپا در جریان این اجلاس، تفاهم‌نامه‌ای برای این کریدور امضا کردند.
بر اساس بیانیه کاخ سفید در مورد این کریدور، شبکه مذکور از یک مسیر شرقی بین هند و خلیج فارس و یک مسیر شمالی که خلیج فارس را به اروپا متصل می‌سازد، تشکیل خواهد شد. طبق گفته کاخ سفید، این کریدور علاوه بر مسیرهای دریایی، شامل یک خط‌آهن برای بخش‌های زمینی و همچنین کابل‌های برق برای اتصال دیجیتال و لوله‌هایی برای صادرات هیدروژن پاک خواهد بود.
این کریدور هنوز در مراحل اولیه قرار دارد. طبق گزارش‌ها، عربستان سعودی در زمان اعلام راه‌اندازی این پروژه متعهد به سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری در IMEC شد. از سوی دیگر، کاخ سفید در بیانیه خود درباره راه‌اندازی این کریدور اعلام کرد که مؤسسه تأمین مالی توسعه آمریکا به همراه هند برای «صندوق سرمایه‌گذاری زیرساخت‌های تجدیدپذیر»، تا ۵۰۰ میلیون دلار تأمین خواهد کرد.
به گفته محمد سلیمان، مدیر مؤسسه خاورمیانه، با وجود این تعهدات «هیچ تعهد مالی الزام‌آوری وجود نداشته» و پیشرفت چندانی در توسعه IMEC حاصل نشده است.
سلیمان در مورد پیشرفت IMEC به المانیتور گفت: «تلاش‌های اولیه برای استانداردسازی اجزای زیرساخت مانند ریل‌های راه‌آهن و اندازه کانتینرها برای اطمینان از عملیات روان در سراسر کریدور در حال انجام است».
جنگ غزه و چالش‌های مرتبط
آغاز درگیری غزه و سرایت خشونت به منطقه، نگرانی‌هایی را در مورد آینده پروژه IMEC ایجاد کرده است. دویچه‌وله در مقاله‌ای نوشت: «به نظر می‌رسد با توجه به سطح همکاری مورد نیاز بین اسرائیل و کشورهای عرب برای این پروژه، اکنون سرنوشت IMEC به آینده جنگ غزه بستگی دارد».
جنگ غزه ارتش اسراییل
رونمایی از IMEC همزمان با تلاش‌هایی برای عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی انجام گرفت؛ تلاشی که از سوی کاخ سفید حمایت می‌شد، اما وقوع جنگ غزه ضربه سختی به آن وارد ساخت.
روبرت موگیلنیکی، پژوهشگر ارشد مؤسسه کشورهای عربی خلیج فارس می‌گوید درجه همکاری عرب‌ها و اسرائیل که برای راه‌اندازی IMEC ضروری به شمار می‌رود، به دلیل جنگ دشوارتر شده است. موگیلنیکی به المانیتور گفت: «تا جایی که مسیر بین اسرائیل و کشورهای عربی جزئی مهم است، جنگ جاری غزه چالش‌های زیادی ایجاد می‌کند». البته او افزود که این مسیر تنها با یک چالش روبرو نیست و به «دسته‌ای از بازیگران مختلف با منافع متفاوت» که درگیر هستند، اشاره کرد.
تبعات جنگ غزه، به ویژه در دریای سرخ، مسئله دیگری است. از زمان آغاز جنگ، نیروهای حوثی یمن حملات خود به کشتی‌های مرتبط با اسرائیل در این آبراه استراتژیک را تشدید کرده‌اند. نتیجه این امر کاهش چشمگیر ترافیک دریایی از طریق کانال سوئز بوده است. دفتر آمار ملی بریتانیا گزارش داد که از اواسط دسامبر تا اوایل آوریل، ترافیک کانال ۶۶ درصد کاهش یافته است. در ماه فوریه، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر گفت که از ابتدای سال جاری، درآمد کانال سوئز تا ۵۰ درصد کاهش یافته است.
به گفته برخی ناظران، کریدور IMEC که به عنوان جایگزینی برای کانال سوئز توصیف شده، به دلیل حملات حوثی‌ها جذابیت بیشتری پیدا کرده است.
طبق گزارشی که در ماه آوریل از سوی شورای روابط خارجی اروپا منتشر شد، «ساخت یک مسیر تجاری اضافی به افزایش تاب‌آوری سیستم تجارت جهانی برای تحمل شوک‌های غیرقابل پیش‌بینی مانند حملات اخیر حوثی‌ها به خطوط کشتیرانی دریای سرخ کمک می‌کند». علاوه بر این، برخی از شرکت‌ها به دلیل حملات دریای سرخ از مسیرهای تجاری زمینی و از طریق کشورهایی که در IMEC مشارکت دارند استفاده می‌کنند.
با وجود پتانسیل IMEC به عنوان جایگزینی برای کانال سوئز، سلیمان گفت که بی‌ثباتی دریای سرخ چالشی برای این کریدور است. او خاطرنشان کرد: «اگرچه طراحی IMEC شامل اجزای زمینی است که می‌تواند برخی از تأثیرات را کاهش دهد، اما ثبات کلی در منطقه دریای سرخ برای اجرای روان پروژه و سلامت روابط تجاری در سراسر حاشیه اوراسیا همچنان حیاتی محسوب می‌شود. کریدور IMEC تکمیل‌کننده کانال سوئز است تا رقیب آن».
کانال سوئز دریای سرخ کشتیرانی حوثی
چالش‌های دیگری نیز وجود دارند. صالح گفت علاوه بر پیچیدگی‌های ادغام زیرساخت‌ها در سراسر کشورهای درگیر، تأمین مالی «مانعی قابل توجه» است. توازن رقابت قدرت جهانی بین ایالات متحده و چین مشکل دیگری برای کشورهای حوزه خلیج فارس است.
سلیمان می‌گوید: «ایجاد توازن بین منافع استراتژیک کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی که نسبت به دیده‌شدن به عنوان مخالف ابتکار کمربند و جاده چین محتاط هستند، چشم‌انداز ژئوپلیتیکی این پروژه را پیچیده می‌سازد».
علاوه بر این، کریدور IMEC به عنوان رقیبی برای ابتکار کمربند و جاده چین در زمینه زیرساخت‌های جهانی به شمار رفته و روابط کشورهای خلیج فارس و چین نیز در سال‌های اخیر نزدیک‌تر شده است.
روابط هند و کشورهای خلیج فارس
اوایل این ماه، روزنامه هندی «هندو» گزارش داد که هند در حال بررسی امکان آغاز کار روی بخش شرقی کریدور بین شبه‌قاره هند و امارات متحده عربی است. این طرح شامل حمل‌ونقل محموله‌های کانتینری از هند به امارات متحده عربی خواهد بود. این نشریه به نقل از منابع آگاه نوشت که در صورت برقراری ثبات بیشتر در خاورمیانه، این تجارت قابل گسترش است. این گزارش پس از امضای توافق چهارچوب همکاری هند و امارات متحده عربی برای راه‌اندازی کریدور IMEC در ماه فوریه منتشر شد.
به گفته مارک موگیلنیکی، عضو مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی، این امکان وجود دارد که بخش‌های مختلف کریدور به صورت مستقل از یکدیگر شروع به ساخته‌شدن کنند. او گفت: «چه شبکه‌های ریلی باشد و چه اتصال دریایی، در حال حاضر، این مناطق کوچک اقتصادی و اتصال متقابل درون شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در حال ایجاد هستند».
شورای همکاری خلیج فارس GCC
موگیلنیکی خاطرنشان کرد در صورتی که این کریدور طبق برنامه عملیاتی نشود، تلاش هند و امارات متحده عربی برای افزایش ارتباطات اقتصادی دوجانبه و چهارچوب‌بندی آن به عنوان بخشی از کریدور IMEC می‌تواند «استراتژی پوشش ریسک» خوبی باشد.
روابط هند با کشورهای عربی خلیج فارس در حال تقویت است. طبق مقاله‌ای که سابنا صدیقی در اوایل ماه جاری برای وبسایت المانیتور نوشت، انتظار می‌رود هند و عمان تا ماه ژوئن توافقنامه‌ای تجاری امضا کنند که نشان‌دهنده تلاش دهلی‌نو برای ایجاد جای پایی در خاورمیانه است.
در همین راستا، در ماه مارس، شرکت «دی‌پی ورلد» که یک اپراتور بندر مستقر در دبی است، برای ساخت یک ترمینال بزرگ کانتینری در استان گجرات هند، موفق به دریافت وامی به ارزش ۴۲۲.۲۳ میلیون دلار از دو تأمین‌کننده مالی هندی شد.
