پس از توافق اوپک در سی‌امین روز نوامبر ۲۰۱۶، همان‌طور که انتظار می‌رفت قیمت نفت در بازارهای جهانی سیر صعودی را در پیش گرفت و در سه روز، ۱۴ درصد افزایش یافت. در همین زمینه بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که قیمت نفت در سال آینده میلادی بین ارقام ۵۵ تا ۶۰ دلار نوسان پیدا […]
پس از توافق اوپک در سی‌امین روز نوامبر ۲۰۱۶، همان‌طور که انتظار می‌رفت قیمت نفت در بازارهای جهانی سیر صعودی را در پیش گرفت و در سه روز، ۱۴ درصد افزایش یافت.
در همین زمینه بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که قیمت نفت در سال آینده میلادی بین ارقام ۵۵ تا ۶۰ دلار نوسان پیدا می‌کند. به هر حال با این توافق دولت یازدهم بار دیگر نشان داد که با در پیش گرفتن دیپلماسی می‌توان به راحتی مسائل را حل کرد و منافع ملی را محقق ساخت. با این حال وزیر اسبق نفت اعتقاد دارد به گونه‌ای باید برنامه‌ها را پیش برد که قیمت نفت در هر بشکه به محدوده ۱۰۰ دلار بازگردد.
محمد غرضی در رابطه با توافق اخیر اوپک می‌گوید: «آنچه باعث شد این بار سعودی‌ها تا حدودی مواضع خود را کنار بگذارند، دیپلماسی و استدلال‌های اقتصادی ایران بود. آنها در این بازه زمانی دریافتند که چاره‌ای غیر از پذیرش آرای ایران و کشورها همسو با ما ندارند.»
بالاخره پس از سال‌ها کش و قوس، اعضای اوپک توانستند به یک اجماع و توافق دست پیدا کنند. این توافق چه دستاوردهایی برای ایران دارد؟
باید اشاره داشت که ایران در منطقه و سازمان‌های منطقه‌ای همچون اوپک همیشه یکی از قدرت‌های اول و تصمیم‌گیر بوده است. از سال ۱۳۳۹ که تشکیلات مربوط به اوپک ایجاد شد، ایران نقشی تعیین‌کننده ایفا کرد و حتی اساسنامه این سازمان را مسئولان وقت کشور ما نوشتند. بنابراین طی دهه‌های گذشته که کشورهای صادرکننده نفت توانستند دور همدیگر جمع شوند، به دنبال سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های ایران بود. در سال‌های نه چندان دور کشورهایی مانند نیجریه، ونزوئلا، اندونزی و… در سطح جهانی در حوزه نفت و حتی سایر محصولات هیچ اعتباری نداشتند. ایران اولین کشوری بود که در سال ۱۹۰۸ نفت تولید کرد و قدرت کارشناسی و سیاسی ایران در ۱۳۳۹ سازمانی مانند اوپک را به وجود آورد. بعدها نیز مشخص شد که هر گاه ایران بحث‌های کارشناسانه اقتصادی به میان آورده است، کشورهای دیگر حمایت خود از ایران را نشان داده‌اند. با این حال در دو دوره عربستان سعودی جایگاه و موقعیت خود را فراموش کرد و پا را فراتر از اختیارات خود گذاشت. اولین بار در ابتدای وقوع انقلاب اسلامی ایران بود که چنین اتفاقی رخ داد و دیگری مربوط به زمان تحریم‌های ظالمانه غرب علیه ایران است. زمانی که در ایران انقلاب رخ داد، عربستان تولید خود را بسیار بالا برد و ایران را در محدودیت قرار داد. وقتی که در دهه ۶۰ ما در وزارت نفت فعالیت داشتیم پیشنهادی مبنی بر کاهش هشت میلیون بشکه‌ای تولید نفت در سازمان اوپک ارائه دادیم تا قیمت‌ها به روند اصلی خود بازگردند. در آن زمان عربستان هیچ مقاومتی انجام نداد و در سال ۱۳۶۰ تولید اوپک از ۲۴ میلیون بشکه نفت به ۱۶ میلیون بشکه کاهش یافت.
در این زمینه عربستان ناچار شد تولید ۱۰/۵ میلیون بشکه‌ای نفت خود را به پنج میلیون بشکه برساند. در آن زمان ایران تقریبا هیچ صادراتی نداشت و تمام بازار را عربستان به قبضه خود در آورده بود، چرا که ما در شرایط جنگ قرار داشتیم و تمام تلاش خود در تامین مایحتاج مردم در پیش می‌گرفتیم. حال ظرف ۳۰ سال گذشته هم همیشه پیشنهاد ما به دولت‌ها این بوده است که بیشترین کمک را به وزارت نفت ارائه دهند تا اینکه در جوامع بین‌المللی صحبت وزرای نفت خریدار داشته باشد. این بار نیز مذاکرات آقای روحانی و ولادیمیر پوتین موجب کاهش تولید نفت در کشورهایی نظیر روسیه، عربستان و… شد. اگر در این برهه زمانی حدود سه میلیون بشکه در روز از تولید نفت اوپک کاسته شود، قیمت‌ها به محدوده ۷۰ تا ۸۰ دلار می‌رسد، اما اکنون توافقات در همین حد نیز مناسب است و می‌توان آن را به فال نیک گرفت. دولت‌های ما هم باید توجه داشته باشند که بر اساس نظرات کارشناسانه و بررسی‌های جامع نظرات خود را در اوپک و دیگر سازمان‌های بین‌المللی به نمایش بگذارند، در غیر این صورت نمی‌توان چندان به پیشبرد اهداف امیدوار شد. در واقع نباید بر اوپک حکومت کرد، بلکه باید با اعضای آن همکاری را در پیش گرفت.
بسیاری از کارشناسان اقتصادی در رابطه با نشست اخیر اعضای اوپک عربستان را محکوم به عقب‌نشینی می‌د‌انند. چه مسائلی باعث شد تا سعودی‌ها مواضع خود را کنار بگذارند؟
من عقیده‌ای به عقب‌نشینی عربستان ندارم. آنچه باعث شد این بار سعودی‌ها تا حدودی مواضع خود را کنار بگذارند، دیپلماسی و استدلال‌های اقتصادی ایران بود. آنها در این بازه زمانی دریافتند که چاره‌ای غیر از پذیرش آرای ایران و کشورها همسو با ما ندارند. در سال ۱۳۶۰ هم عربستان به دلیل دستیابی به منافع خود از میزان تولید و صادرات خود کاست. این بار نیز آنها برای اینکه به درآمدهای بیشتری دست پیدا کنند سیاست‌های نرم‌تری را در پیش گرفتند.
یعنی این بار سعودی‌ها مواضع سیاسی خود را قربانی منطق اقتصادی کردند؟
سعودی‌ها این بار علاوه بر مواضع سیاسی، از علم اقتصاد هم بهره گرفتند، بدین معنا که آنها با توجه به بازار عرضه و تقاضا تلاش کردند تا حدودی از میزان تولید خود بکاهند و بر قیمت کالای تولیدی خود بیفزایند. به عبارت دیگر عربستان این بار محکوم به انجام بررسی‌های کارشناسی بود. اگر بدون منطق اقتصادی وارد عرصه می‌شد به قطع نتیجه‌ای جز شکست به دست نمی‌آورد.
پیش از این سران ایالات متحده آمریکا بارها حمایت‌های خود را از عربستان سعودی نشان داده بودند. روی کار آمدن ترامپ که به نوعی پیش‌بینی آینده ارتباطات بین‌المللی آمریکا را مبهم ساخته است تا چه حد در تصمیمات عربستان تاثیرگذار بود؟
پیش از پرداختن به این موضوع باید اشاره داشت که اوپک می‌تواند مستقل از کشورهای غیرعضو به اجرای برنامه‌های نفتی بپردازد. تجربه ثابت کرده است هم می‌توان دست صاحبان قدرت سیاسی را از اوپک کوتاه کرد و هم با تصمیمات درون سازمانی برنامه‌ها را پیش برد. ممکن است برخی کارشناسان تصور کنند کشورهایی نظیر آمریکا می‌توانند اقتدار اوپک را زیر سوال ببرند، اما با نگاهی به تاریخ، این آرا به طور کلی رد می‌شوند. کشورهایی نظیر آمریکا و حمایت یا دشمنی آنها فقط به صورت مقطعی تصمیمات اعضا را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین اکنون ما باید تمام تلاش خود را در پیش بگیریم تا مانع نفوذ نظرات قدرت‌های سیاسی به اوپک شویم.
عده‌ای از تحلیلگران اعتقاد دارند که در سال‌های گذشته اوپک قدرت خود را از دست داده است. آیا این توافق می‌تواند احیاگر قدرت نفتی، اقتصادی و سیاسی اوپک باشد؟
در این مدت اوپک قدرت خود را از دست نداده بود، فقط مشکلات درون‌سازمانی و ایجاد تنش بین برخی از اعضا از اتخاذ تصمیمات نهایی جلوگیری می‌کرد، یعنی برخی کشورها منافع اقتصادی خود را قربانی بازی‌های سیاسی در بعد بین‌الملل می‌کردند. همان‌طور که اکنون مشاهده می‌کنیم اعضای اوپک با توافقی درون سازمانی توانسته‌اند قیمت نفت را در چند روز گذشته دچار تغییر و تحول کنند و هیچ قدرت بیرونی جلودار آن نیست. به اعتقاد من اوپک همیشه قدرتمند بوده و تا زمانی هم که اعضا بخواهند این قدرت حفظ خواهد شد.
شما قیمت نفت در سال ۲۰۱۷ میلادی را در چه محدوده‌ای پیش‌بینی می‌کنید؟
در این مدت اعداد و ارقام مختلفی برای قیمت نفت در سال آینده تعیین شده است و بیشتر پیش‌بینی‌ها هم در یک محدوده هستند؛ اما باید توجه داشت که فروش نفت در هر بشکه اگر کمتر از ۱۰۰ دلار باشد، به‌صرفه نیست. اکنون ایران و سایر اعضای اوپک باید تمام تلاش خود را در پیش بگیرند تا قیمت نفت در هر بشکه را به محدوده ۱۰۰ دلار بازگردانند.
منبع:اقتصاد آنلاین
