چشم‌انداز ۲۰۲۰ بازار نفت

بازار نفت اما در سال ۲۰۲۰، شرایطی متفاوت از سال گذشته (۲۰۱۹) را تجربه نخواهد کرد و انتظار نمی‌رود این بازار شاهد نوسان و تحولات قیمتی و سیاستی بزرگ باشد. نهادها و مؤسسات معتبر بین‌المللی اعم از بانک و مؤسسات مالی بین‌المللی، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی فعال در حوزه مطالعات نفت و انرژی، سازمان‌های بین‌المللی مانند اوپک و سازمان بین‌المللی انرژی (IEO) و تحلیلگران ارشد بین‌المللی، هرچند در متوسط قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ اختلاف نظر دارند، اما در باب عدم تحول و نوسان بزرگ قیمت به شرط عادی‌بودن اوضاع سیاسی و بروز‌نیافتن تحولات ژئوپلیتیکی، به‌ویژه در خاورمیانه اجماع دارند.
نظرسنجی بلومبرگ نشان می‌دهد که شاخص قیمت ‌‌بازار جهانی نفت، در سال ۲۰۲۰ به‌طور میانگین ۶۴ دلار و ۲۵ سنت در هر بشکه خواهد بود.
نظر‌سنجی وال‌استریت‌ژورنال از ۱۳ بانک معتبر بین‌المللی نیز نشان می‌دهد که متوسط قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ حدود ۶۱ دلار خواهد بود که این رقم با پیش‌بینی متوسط قیمتی این بانک‌ها در سال ۲۰۱۹ تفاوتی ندارد. بانک‌هایی مانند استاندارد چارتر، بالاترین سطح قیمت، یعنی ۶۴ دلار را پیش‌بینی می‌کنند، در مقابل، بانک‌هایی مانند سیتی‌گروپ، دویچه‌‌بانک و جی‌پی‌مورگان رقمی پایین‌تر از ۶۰ دلار را مطرح می‌کنند. بانک‌هایی مانند مورگان‌استنلی و کامرز بانک نیز به قیمتی حدود ۶۲ دلار معتقدند. این نظر‌سنجی و دیگر نظرسنجی‌ها و همچنین تحلیل‌های موجود بر روند کاهشی قیمت نفت در نیمه نخست سال ۲۰۲۰ و افزایش قیمت در نیمه دوم تقریبا اجماع دارند.

این نظرسنجی‌ها و پیش‌بینی‌ها نشان از آن دارد که اگر حادثه یا تحول بزرگی غیرقابل پیش‌بینی و ژئوپلیتیکی در سال ۲۰۲۰ حادث نشود، قیمت نفت روند سال ۲۰۱۹ را تداوم خواهد داد، اما این به معنای به‌وجودنیامدن نوسان اندک در بازار نفت نخواهد بود؛ به‌طور‌کلی چند متغیر می‌تواند بر بروز نوسانات اندک در بازار ۲۰۲۰ نفت تأثیرگذار باشد. جنگ تجاری آمریکا و چین و افزایش امید به توافق این دو کشور برای پایان‌دادن یا کاهش اختلافات تجاری، متغیر مؤثر بر بازار است که با توجه به بروز علائمی مثبت در این زمینه می‌تواند به افزایش قیمت نفت در بازار‌های جهانی کمک کند. این شرایط البته در حوزه نفت مطلوب دولت آمریکا نخواهد بود و آمریکا تلاش می‌کند با عرضه بیشتر نفت به بازار مانع از افزایش قیمت نفت در آستانه انتخابات شود. ‌متغیر دیگر، انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا است. با وجود اینکه دولت ترامپ در سال‌های گذشته به رقم ۶۰ دلار برای هر بشکه نفت رضایت دارد، اما ترامپ برای بالابردن شانس مجدد ریاست‌جمهوری تلاش می‌کند قیمت نفت در آستانه انتخابات قیمتی پایین‌تر از متوسط پیش‌بینی‌شده، یعنی کمتر از ۶۰ دلار باشد تا باعث کاهش قیمت سوخت در آمریکا و گرایش رأی‌دهندگان به ترامپ شود. برای این مهم دولت ترامپ البته ابزارهای موقتی مانند تولید و عرضه بیشتر نفت به بازارهای جهانی از‌طریق تولید بیشتر نفت شیل یا حتی عرضه ذخایر استراتژیک نفتی را در اختیار خواهد داشت.
متغیر دیگر برای این مهم، همکاری اوپک با کشورهای عمده تولیدکننده نفت موسوم به غیراوپک برای کنترل بازار نفت و عمل به تعهدات کاهش تولید نفت در اجلاس اخیر اوپک و حتی آمادگی برای کاهش بیشتر تولید نفت در صورت افزایش مازاد نفت در بازار است. اوپک و غیراوپک که مدتی است در تقابل با سیاست نفتی آمریکا قرار گرفته و از قبل سیاست‌های تجاری و نفتی آمریکا در کاهش قیمت نفت دچار آسیب شده است، تلاش دارد با تداوم سیاست همکاری خود، تا حد زیادی تحرکات نفتی آمریکا را خنثی کند که به‌طور نسبی موفق عمل کرده است.

جدای از سیاست‌های آمریکا برای عرضه بیشتر نفت، کشورهایی مانند برزیل، نروژ و گویان تلاش دارند با توسعه طرح‌های نفتی، تولید نفت خود را افزایش دهند که این موضوع می‌تواند به عرضه بیشتر نفت در بازار منجر شده و باعث نوسان قیمت نفت در سال ۲۰۲۰ شود. احتمال بازگشت ایران به بازارهای نفت با رفع احتمالی همه یا بخشی از تحریم‌ها، متغیر دیگری است که می‌تواند به عرضه بیشتر نفت به بازار منجر شود، اما تجربه نشان داده که تحریم نفتی ایران یا رفع آن به دلیل وجود سازوکارهای جبرانی، تأثیر عمده‌ای بر بازار نخواهد داشت. به این مورد باید موضوع تحریم‌های ونزوئلا را نیز اضافه کرد.
در کل به نظر می‌رسد بازار نفت دهه ۲۰ قرن ۲۱ را با آرامش آغاز کند، هرچند نمی‌توان به صورت قاطع از عدم وقوع نوسانات بزرگ در نتیجه بروز تحولات بزرگ ژئوپلیتیکی، آن هم در خاورمیانه و خلیج‌فارس سخن گفت.