جهاد خودکفایی چگونه به پیشرفت صنایع دفاعی کمک کرد؟

به نقل ازصدانیوز،”اصل جهاد خودکفایی به اوایل انقلاب باز می‌گردد. زمانی که دفاع مقدس شروع شد، نیروهای ارتش با کمبود قطعه برای هواپیماها، ناوها و بالگردها مواجه شدند. امام فرمودند شما باید خودتان وارد عمل شوید و قطعه بسازید.”

امیر دریادار حبیب الله سیاری، رئیس ستاد و معاون هماهنگ‌کننده ارتش، مرد دوره جنگ و جهاد است. آن زمان که لازم بود در برابر گلوله داغ دشمن سینه سپر کرد و جنگید. به قول خودش جنگ شوخی بردار نیست. می‌دانی اگر گلوله اصابت کند متلاشی می‌شوی، اما عشق و ایثار تو را به جلو می‌راند. ۷۰ درصد جانبازی، یادگاری است از دوره جنگ برای امیر. قبل از مصاحبه برای خوردن داروهایش می‌رود تا به قول خودش دوپینگ کند. امیر هر روز ۶ صبح در محل کارش حضور دارد و با ورزش کارش را آغاز می‌کند تا بتواند تا دیروقت فعالیت کند. وی بعد از جنگ، جبهه جهاد را خالی نگذاشت. فرماندهی آموزش تفنگداران دریایی منجیل، فرماندهی تیپ یکم تفنگداران دریایی بندرعباس، جانشین فرمانده منطقه یکم دریایی، فرمانده آموزش تخصص‌های دریایی رشت و منطقه چهارم دریایی وفرماندهینداجا از جمله مسئولیت‌های سابق اوست. امیر سیاری به مناسبت چهلمین سالگردپیروزی انقلاب در گفت‌وگویی با روزنامه اطلاعات شرکت کرد.

* نقطه شروع جهاد خودکفایی در ارتش به چه زمانی بازمی گردد؟

اصل جهاد خودکفایی به اوایل انقلاب باز می‌گردد. زمانی که دفاع مقدس شروع شد، نیروهای ارتش با کمبود قطعه برای هواپیماها، ناوها و بالگردها مواجه شدند. در این زمینه گزارش‌هایی به امام راحل داده شد. امام هم فرمودند شما باید خودتان وارد عمل شوید و قطعه بسازید؛ کسی این قطعات را به شما نمی‌دهد. در واقع ما تحریم را از همان زمان تجربه کردیم. ارتش کار را با تعمیر تجهیزات دفاعی شروع کرد. حدود سال ۶۱ یا ۶۲ بود که حضرت آقا که آن زمان رئیس جمهوری بودند، در سخنرانی که در میدان صبحگاه منطقه یکم نیروی دریایی ارتش در بندرعباس داشتند، فرمودند من با کسب اجازه از فرمانده معظم کل قوا حضرت امام دستور تشکیل جهاد خودکفایی در نیروهای ارتش را صادر می‌کنم. پایه جهاد خودکفایی در آنجا گذاشته شد. برای چه؟ برای آن که بتوانیم از عهده نیازمندی‌های خود برآییم. جهاد ما در نیروی زمینی، هوایی و دریایی در آن مقطع و اکنون هم در نیروی چهارم پدافند هوایی وجود دارد.

* جهاد خودکفایی در این سال‌ها چه پروسه‌ای را طی کرده است و اکنون چه هدفی را دنبال می‌کند؟

جهادهای خودکفایی از تعمیر قطعه شروع کردند، بعد به تعمیر سامانه‌ها رسیدند، سپس روی تعمیرات اساسی تجهیزات کار کردند. این تجهیزات تا قبل از انقلاب به طور کامل دست خارجی‌ها بود. ما همه چیز را خودمان دست گرفتیم. کار را از تعمیرات اساسی سامانه‌ها مثل ناوها، بالگردها، هواپیماها، تانک و توپ‌ها شروع کردیم تا این که دفاع مقدس پایان یافت و تجهیزات دفاعی فرسوده شد. در این مقطع زمانی، جهاد خودکفایی در زمینه بازسازی و تعمیرات اساسی وارد عمل شد. سپس گام به گام جلو گذاشتیم و به سمت نوسازی حرکت کردیم.

* آیا برای ساخت و نوسازی تجهیزات الگوبرداری هم کردید؟

وقتی می‌خواهید برای اولین بار چیزی بسازید دو راه بیشتر ندارید؛ یا طراحی کنید، یا مهندسی معکوس را در پیش بگیرید که به معنای الگوبرداری است و زمانی که فرصت نیست باید راه دوم را برگزینید. ما کار را با مهندسی معکوس و تحقیقات شروع کردیم و جلو بردیم. مثلاً سال ۷۶ که فرمانده کل قوا در بندرعباس از مجموعه کارخانجات نیروی دریایی بازدیدی داشتند، دستور دادند نیروی دریایی ناوشکن بسازد؛ ناوشکنی با توانایی همراه داشتن بالگرد و موشک و ما هم دست به کار شدیم. خیلی‌ها موفقیت ما را باور نداشتند. سراغ طراحی برای ساخت ناوشکن و ناوهای موشک‌انداز رفتیم. ناوهای موشک‌انداز از فناوری بالایی برخوردارند و تعداد معدودی از کشورها در دنیا قادر به ساخت این دو ناو هستند، لذا ساخت ناو موشک‌انداز را در بندر انزلی آغاز کردیم و در سال ۸۲ اولین ناو موشک‌انداز را ساختیم. این ناو از نظر فناوری از نوع اصلی آن – اروپایی – پیشرفته‌تر بود. این ناو در دانشگاه نوشهر در مراسم دانش‌آموختگی توسط فرمانده کل قوا به نام «پیکان» رونمایی شد. نام این ناو را به یاد ناوی که ۷ آذر ۵۹ در نبرد با عراق از بین رفت و پرسنلش شهید شدند، پیکان نهادیم و روی آن نوشتیم: «پیام دلیران به دشمن برید که پیکان دیگر بیامد پدید».

فعالیت این خط تولید ادامه پیدا کرد تا این که در سال ۸۵ دومین ناو به نام جوشن و سال ۸۸ سومین ناو به نام درفش را به ناوگان ارتش الحاق کردیم. یعنی هر سه سال یک ناو ساختیم. در سال ۹۱ هم ناوشکن دماوند را ساختیم که پارسال دچار سانحه شد. طرحی که پیاده کردیم تا هم موشک و هم بالگرد حمل کند، ۱۲ سال طول کشید.

*صبرتان هم حتماً زیاد بود؟

دلیل داشت. دلیل هم آن بود که نیم‌نگاهی به بیرون داشتیم. چون در تحریم به سر می‌بردیم و گفته می‌شد مثلاً پروانه یا شافت را بخریم تا ببینیم چه می‌شود، اما سال ۸۶ که من فرمانده نیروی دریایی شدم، گفتیم از این رویه قطع امید کنید و اگر می‌توانید همه را خودمان بسازیم. من در اصفهان، کرج و برخی شهرها برای این کار، دنبال صنعتگران راه افتادم. آنها برایمان شافت ساختند. ساخت شافت کار دشواری است. به عنوان مثال شافت ناوشکن جماران ۲۷ متر طول دارد. شافت، پروانه و گیربکس ناوشکن توسط نیروهای داخلی ساخته شد. گیربکس ناوشکن به اندازه یک خودرو پژو است که نمونه‌اش در کشور ساخته نشده بود، اما ما در ساخت آن موفق شدیم تا این که در تاریخ ۳۰/‏۱۱/‏۸۸‬ رهبر معظم انقلاب به بندرعباس آمدند و ناوشکن جماران را به ناوگان ارتش الحاق کردند. برای اطلاع باید بگویم اسم ناوشکن‌ها از نام قله‌های معروف کشور و اسم ناوهای موشک‌انداز هم از شاهنامه انتخاب می‌شود، اما این ناوشکن را «جماران» نامیدیم تا هرکس با دیدن نام آن، به یاد جماران و امام راحل و جمله معروف ایشان که فرمودند روی پای خود بایستید، بیفتد. رهبر معظم انقلاب هم در آن مراسم فرمودند: من آمدم تا اعتماد به نفس جوانان کشور برای ساخت چنین تجهیزاتی را مشاهده کنم و این آغاز راه است که شما باید ادامه دهید. بعد نیروی دریایی سراغ ساخت زیردریایی رفت. تا آن زمان اصلاً زیردریایی نداشتیم. اولین زیردریایی که از روس‌ها خریدیم سال ۷۱ بود. پس از آن شروع به تعمیر و ساخت کردیم. اکنون توان ساخت زیردریایی کلاس سبک غدیر و کلاس فاتح که نیمه سنگین است را داریم.

عملیات تکمیل خط تولید زیردریایی غدیر به اتمام رسیده و اولین زیردریایی فاتح ان‌شاءالله ۲۲ بهمن الحاق می‌شود و خط تولید هم دارد و در عین حال تولید زیردریایی سنگین را هم در دستور کار داریم.

* تولید زیر دریایی سنگین چقدر زمان می‌برد؟

زمان‌بر است و اکنون در حال طراحی آن هستیم؛ اما در به روز رسانی تجهیزات پیشرفت قابل توجهی داشته‌ایم. ظاهر تجهیزات در نیروی زمینی مثل قدیم است، اما همگی به روز شده‌اند. شکل تانک و توپ تغییری نکرده است، اما تجهیزات جدید شده‌اند. درباره ناو هم باید گفت توان راداری و موشکی آن افزایش یافته است. در نیروی هوایی هم اخیراً خط تولید هواپیمای کوثر رونمایی شده و این هواپیما از فناوری بالایی برخوردار است، اما برخی که بدبین بودند باور نکردند تا این که خط تولید آن در اصفهان به تصویر کشیده شد؛ البته تا بعد از دفاع مقدس، سامانه موشکی پدافند هوایی‌مان هاگ بود، اما اکنون هاگ، کوچک‌ترین سامانه پدافند هوایی ماست. کوچک‌ترین پهپادهای ما اکنون در فاصله ۱۲۰ کیلومتری می‌توانند موشک‌ها را مورد اصابت قرار دهند. سپس به سراغ سامانه پدافند هوایی ارتفاع بلند مثل S300 رفتیم. اکنون مشابه S300 ساخته شده که کار نیروهای داخلی است؛ البته همیشه گفته‌ام که این تولیدات کار مجموعه پرسنل ارتش، وزارت دفاع، دانشگاه‌های کشور است. انسان افتخار می‌کند بگوید این کار در کشور من انجام شده است.

اینها جز با مدیریت جهادی به دست نیامده است. برخی تصور می‌کنند پیشرفت ایران در صنایع دفاعی به دلیل برخورداری از امکانات بیشتر صورت گرفته است که اصلاً این گونه نیست. وقتی میزان اعتبارات سال‌های اخیرمان را به تنی چند از نمایندگان مجلس نشان دادم، تعجب کردند که چگونه می‌توانیم اوضاع را اداره کنیم. ما با ایثار، از خودگذشتگی، علم، عشق و علاقه کار کردیم تا در جهاد خودکفایی به نقطه فعلی رسیدیم.

* در زمینه کیفیت‌بخشی نیروی انسانی چقدر پیشرفت داشته‌ایم؟

تا قبل از انقلاب، تمام خلبانان و مهندسان نیروی هوایی خارج از کشور تحصیل می‌کردند، تمام افسران مهندس و ناوبران نیروی دریایی و متخصصان نیروی زمینی هم در کشورهایی مثل پاکستان، ترکیه، آلمان، ایتالیا، فرانسه، آمریکا و هند آموزش می‌دیدند. اکنون که ۴۰ سال از انقلاب گذشته است، در بحث پرورش نیروی انسانی مورد نیاز به هیچ عنوان به دانشگاه‌های خارجی نیاز نداریم. سال ۵۹ دانشگاه حضرت امام را در نوشهر برای تربیت اعضای نیروی دریایی ساختیم. حدود یک سال بعد دانشگاه شهید ستاری را در تهران برای نیروی هوایی آماده کردیم. نیروی زمینی هم که دانشگاه داشت. سه سال قبل هم دانشگاه حضرت خاتم را برای پدافند هوایی راه اندازی کردیم. این دانشگاه‌ها همه نیازمندی‌های مدیران و فرماندهان ما را تأمین می‌کنند.

* آیا دانشگاه‌های یادشده، از استانداردهای لازم برای آموزش برخوردارند؟

بله. دانشگاه‌ها کیفیت لازم را دارند. در ارتش صرفاً بحث آموزش مطرح نیست؛ تربیت و آموزش توأمان مورد توجه است. قصد داریم نیروهای ارتش را با ارزش‌های مدنظر کشورمان پرورش دهیم. اکنون کیفیت تربیت و آموزش ما نمونه است و در عمل موضوع را نشان داده‌ایم. چگونه؟ همین که خلبان آموزش دیده ما در داخل کشور مشغول به کار ند و هواپیما را هدایت می‌کنند، نشان می‌دهد در کار خود موفق بوده‌ایم. اکنون کل افسران نیروی دریایی و خلبانان در داخل آموزش می‌بینند. همین افسران هستند که ناو را هدایت می‌کنند و در ۲۰ هزار کیلومتر جنوب سواحل مکران به سمت دریای آزاد دریانوردی می‌کنند، آن هم براساس تربیتی که مدنظر ما بوده است. قصد داریم نیروهای مؤمن، متعهد، شهادت‌طلب، ایثارگر و باانگیزه تربیت کنیم. در کشورهایی مثل آمریکا که این مسائل تدریس نمی‌شود. آنجا آموزش با ولنگاری همراه است، اما اینجا تربیت همراه با آموزش است. حتی ما این توانمندی را داریم که نیازمندی‌های کشورهای دوست و همسایه را به بهترین وضع تأمین کنیم.

در بحث تاکتیک‌ها، همه آموخته‌های ما تا قبل از انقلاب مربوط به غرب بوده است. اکنون هر چه تاکتیک و رزمایش انجام می‌دهیم مبتنی بر فکر و خلاقیت نیروهای داخلی است. دیگر دشمن نمی‌داند تاکتیک، در مثلاً فلان رزمایش چیست و چگونه عمل می‌کنیم. در بحث زیرساخت‌ها هم تا قبل از انقلاب وابسته به خارجی‌ها بودیم و همه سازه‌های دریایی مان را آنان می‌ساختند. شرکت‌هایی از رژیم صهیونیستی به نام «هدیش» اینجا کار می‌کردند. موج‌شکن‌ها، اسکله‌ها و مجموعه خانه‌های سازمانی ما را آنان می‌ساختند. ساخت اسکله و موج‌شکن کاملاً تخصصی است که اکنون همگی در داخل ساخته می‌شود.

* کتاب‌های آموزش نظامی در کشورمان چه تغییراتی کرده است؟

همه کتاب‌های آموزشی تغییر کرده است. همان طور که تکنولوژی ناو و هواپیما تغییر کرده، کتاب‌های ما هم از نظر محتوایی کاملاً متفاوت شده است. کتاب‌ها بر اساس سیاست‌های خودمان تدوین شده است. اکنون حتی یک کتاب بر اساس تاکتیک یا متون خارجی تدریس نمی‌شود. حتی کتاب‌های درسی انگلیسی را بر اساس فرهنگ خودمان تغییر دادیم.

* راهبردهای آینده شما چه خواهد بود؟

تهدید روز به روز تغییر می‌کند. همزمان با پیشرفت فناوری و سرعت تبادل اطلاعات، تهدید تغییر می‌کند. ما باید برای هر تهدیدی در آینده آماده پاسخ باشیم وگرنه دچار غافلگیری راهبردی می شویم. باید حتماً نگاه رو به جلو و آینده داشته باشیم. آینده با عدم قطعیت روبروست. یعنی شما نمی‌توانید به صورت قاطع بگویید روزهای آتی چه اتفاقاتی خواهد افتد. روز بلند می‌شوید و می‌بینید روسیه جزیره کریمه را گرفته است. یا در مدت ۲۴ ساعت گروهی به اسم داعش به وجود آمده که اصلاً هیچ کس شناختی از آن نداشته است. باید سناریوهای مختلف برای شرایط متفاوت طراحی کنیم و برای هر سناریو از یک سال تا ۱۰ سال پیش‌بینی‌های لازم را داشته باشیم و برای این کار لازم است ابتدا تهدید را بشناسیم که منطقه‌ای است یا فرامنطقه‌ای.

لازم است یادآوری کنم که اکنون در زمان جنگ نرم هستیم. رسماً ترامپ ما را تهدید می‌کند، نتانیاهو و بن‌سلمان هم همین‌طور. راهبرد آینده قطعاً این است که از بعد تربیت نیروی انسانی، تجهیزات، امکانات و تاکتیک، فضای مجازی، سایبری، جنگ نرم و بصیرت کارکنان به روز و آماده باشیم.

* اگر زمانی احیاناً کشوری بخواهد جنگی علیه ایران تحمیل کند، آمادگی دفاعی کشور ما در مقابل دشمن چقدر است؟

وقتی تهدید را رصد می‌کنیم و می‌شناسیم منظورمان این است که آمادگی مقابله با آن تهدید را داشته باشیم وگرنه رصد کردن صرف معنا ندارد. باید بدانیم تهدید امروز، فردا و آینده چیست و بر آن مبنا آمادگی داشته باشیم، اما نوع آمادگی ما، متکی به خود است. یعنی هیچ نگاهی به کمک بیرون و مکمل قدرت نداریم. ۴۰ سال روی پای خود ایستاده‌ایم و دفاع مقدس هم این موضوع را ثابت کرده است. حالا هم بدانید اگر دشمن از ما ترس نداشت، کاری که درباره غرب و شرق کشورمان کرده بود را درباره ما انجام می‌داد. حتماً یک ترسی دارد و حتماً می‌داند اگر جنگی را آغاز کند، پایانش دست او نخواهد بود. ما ثابت کردیم که چگونه می‌جنگیم. جنگ شوخی نیست. جنگ سینه سپر کردن جلو گلوله داغ دشمن است. می‌دانید در زمانی که گلوله شلیک می‌شود و به شما اصابت می‌کند، حتماً متلاشی خواهید شد. آن زمان به شوخی می‌گفتیم همگی عمودی می‌رویم و افقی برمی‌گردیم. چه عاملی باعث می‌شود یک فرد در اوج جوانی در مقابل گلوله سینه سپر کند؟ این از ویژگی‌های مردم ماست. امروز هم همین گونه است. اگر اتفاقی افتد، اگر خاک، مرز و ناموس و انقلاب این کشور به خطر بیفتد مطمئن باشید، زن و مرد، پیر و جوان مثل دفاع مقدس پای کار هستند. اینجاست که قدرت به وجود می‌آید. قدرت، اقتدار و توان بازدارندگی با ریختن پول ملت در جیب بیگانگان به دست نمی‌آید، با تکیه بر مردم به دست می‌آید. راهبرد ما، ارتقای توان بازدارندگی است و معنای بازدارندگی این است که این قدر قوی باشید تا هیچ دشمنی اجازه تعرض به خودش راه ندهد و بداند اگر اقدامی کرد ضررش بیش از سودی است که می‌برد.