ماهیگیری سیاسی از آکواریوم پلاسکو

به نقل از صدا نیوز ،ظهر یک روز معمولی بود و کاش معمولی هم باقی می ماند، پلاسکو پس از چند ساعت آتش سوزی فرو ریخت، حادثه ای تلخ که مردم را شوکه کرد و در غمی بزرگ فرو برد نه برای ساختمان، بلکه برای بیش از ۲۰ آتش نشانی که دل به آتش زدند برای نجات جان مردم، ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی می گوید در هیچ کجای آموزش های آتش نشانان نیامده که جان خود را فدای مردم کنید، اما آن دلاور مردانی که چنین کردند حتی از آموزه های خود هم فراتر رفتند تا در تاریخ جاودانه شوند.

در چنین شرایطی که مردم برای همدردی با خانواده های قهرمانان پلاسکو از هیچ کاری کوتاهی نکردند برخی از آب گل آلود شده ماهی گرفتند پست نوشتند و ماجرا سیاسی کردند البته در فضای همین شبکه های اجتماعی هم جواب خود را گرفتند.

از سوی دیگر کانال بی بی سی فارسی از مخاطبانش می خواهد در برنامه های زنده تلویزیونی برای شرح آنچه دیده اند حاضر شوند تا بر اساس اخبار غیر رسمی احساسات مردم را تحریک کند و گاه از آنان می خواهد با حاضر شدن در محل حادثه آنچه می بینند را برای این شبکه ارسال کنند، این در حالی است که مسئولان امدادی دائما در حال تذکر برای عدم ازدحام جمعیت به منظور تسریع در عملیات امداد و نجات هستند.

بسیاری از از کانالهای تلگرامی به دورغ پراکنی و انتشار اخبار بدون منبع برای جذب مخاطب روی آورده اند، برخی کاربران اینستاگرام هم بدون توجه به آنچه بارتاب پیامشان دارد با متاثر شدن از حادثه پیش آمده عکس و متن منتشر می کنند.

رفتار عجیب در حادثه پلاسکو موجب شد تا پویش‌هایی به راه بیافتند، پویش‌هایی که تنها در ظاهر نشانی از همدردی داشت اما هدف دیگری را دنبال می کرد و بسیاری از مردم را با احساسات تحریک شده به دنبال خود کشاند.

درست است که بسیاری از مردم در تلاشند تا خود را به ابزار اخلاق و سواد رسانه مجهز کنند و عده ای دیگر در این حوزه به راحتی توسط رسانه ها مدیریت می شوند. بی پرده سخن گفتن مسئولان، مدیران، نمایندگان مجلس در شبکه های اجتماعی و ربط دادن عقاید شخصی به حوادث به وجود آمده در کشور همچون حادثه پلاسکو جای بسی تعجب دارد، از مدیران و نمایندگان انتظار می رود در این شرایط مردم و جامعه را مدیریت کنند و برای خاموش کردن آتش بحران تلاش کنند.

همچنین نبود فرهنگ استفاده صحیح از تلفن های هوشمند و از سوی عده ای از مردم که نقطه کانونی برای مدیریت حواشی بحران به وجود آمده به شمار می رفتند نیز خود موجب شد تا عده ای به گرفتن عکس های یادگاری و سلفی و فیلمبرداری از آنچه رخداده بود مشغول باشند و با تجمع شریان های امدادرسانی را مختل کنند، مساله ای که در وقوع حادثه ثانیه با ثانیه آن می تواند مانع حوادث بعدی باشد.

آنچه لازم به نظر می رسد وظیفه دولت در اتخاذ تصمیم های جدی برای خروج فضای مجازی و رسانه‌های کشور از رهاشدگی و غیر منضبط بودن و تصویب قوانین مناسب برای شرایط اینچنینی است.

سید علیرضا آل داوود پژوهشگر و کارشناس فضای مجازی در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان در خصوص شرایط رسانه ای به وجود آمده در حادثه پلاسکو اظهار داشت: نکته بسیار مهم در آموزش سواد رسانه ای این است که دولت باید در به وجود آوردن شرایط پدافند غیر عامل در جامعه تلاش کند، آگاهی نباید آرامش مردم را به هم بریزد و شرایط به گونه ای پیش نرود که اطلاع رسانی نقش ضد تبلیغ به خود بگیرد و منجر به ترس و دلهره شود.

وی با بیان اینکه در این راه باید ضمن تقویت روحیه مردم و آگاهی دادن برای اجرای این پدافند، علائم و نشانه های متناسب با بحران بوجود آمده برای مردم توضیح داده شود، گفت: حادثه ساختمان پلاسکو نشان داد کشور در زمینه پدافند غیر عامل نیاز به فعالیت بیشتری دارد و باید در جهت نهادینه شدن این موضوع مهم تمام دستگاهها دست به دست هم دهند تا در زمان وقوع تعداد تلفات و خسارات به حداقل برسد.

این پژوهشگر اعلام کرد: همچنین فقدان کمیته رسانه و فضای مجازی منسجم در شرایط بوجود آمده ناشی از عدم آمادگی برخورد رسانه ای با چنین بحران هایی در سطح کشور است که هر رسانه و هر فردی هرچه بخواهد از بحران منتشر می کند که بسیاری از اینگونه محتواها برپایه شنیده ها، شایعات و حدسیات است که به امنیت و آرامش روانی مردم ضررهای بسیاری وارد خواهد کرد.

آل داوود تصریح کرد: دولت محترم و مسئولین امر در اقدام نخست باید در ستاد بحران خود با توجه به گستردگی رسانه و فضای مجازی برنامه ریزی منسجمی برای موقعیت های بحرانی داشته باشند و اطلاع رسانی به مردم را به طرق پیشرفته مانند اطلاع رسانی موبایلی با آنتن های مخابراتی روی گوشی افراد انجام دهند که امروزه این قابلیت حتی بدون وجود سیم کارت فعال روی اکثر تلفن های همراه هوشمند امکانپذیر است.

کارشناس فضای مجازی در پایان تاکید کرد: دستگاه های مسئول آموزش مردم نیز در شرایط بحران همچون سازمان پدافند غیر عامل، وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، وزارت رفاه و امور اجتماعی، سازمان آتش نشانی، وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات باید تاحد ممکن از ایجاد بحران جلوگیری کنند و در زمان وقوع شرایط خاص اصل پیشگیری مقدم بر درمان را در سطح عملیاتی کنند.

و در پایان؛
حادثه پلاسکو و بحران رسانه ای پس از آن تجربه ای در پیش چشم مسئولین کشور خواهد بود چرا که شایعه پردازی و دروغ پراکنی و انتشار چنین مواردی در فضای مجازی رها شده و پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی مانند تلگرام و اینستاگرام که حق هیچ گونه مدیریتی را به کشور ما نمی دهند و آزادانه در کشور جولان می دهند می توانند با تغییر ذائقه مردم و برانگیختن حس خودنمایی و خود افشاگری در آنها حوادث تلخ چند روز گذشته را تکرار کنند.

درست است که حادثه پلاسکو در برابر حملات نظامی، سایبری و بحران های طبیعی یک حادثه کوچک به شمارمی رود اما همین اتفاق کوچک نیز نشان داد مردم ما و حتی برخی از مسئولان کشور در هیچ کدام از موضوعات مرتبط با بحران های اجتماعی از آمادگی کافی برخوردار نیستند، ما نیازمند رزمایش هستیم، آن هم رزمایش در حوزه رسانه، در شرایط کنونی جهان همه کشورها در ابعاد متفاوتی در حال برگزاری رزمایش و سنجش میزان آمادگی خود در بحران های مختلف هستند، حتی با ساخت سریال های هدفمند سعی در آموزش مردم برای مواجهه درست در شرایط اضطراری دارند و حال با تغییر بخشی از جنگ ها از نظامی به سایبری – رسانه ای هر روز و هر لحظه باید در حال طرح ریزی در هیات های اندیشه ورز در حوزه پدافند غیرعامل باشیم.

نقطه کانونی هدف در بحران ها و جنگ های سایبری و رسانه ای مردم هستند که اگر آموزش ببینند و به اصطلاح با سواد باشند می توانند بحران را به صورت صحیح مدیریت کنند و به شایعات و دورغ پراکنی ها دامن نزنند اما در صورت فقدان سواد رسانه ای مردم، این افراد خود تبدیل به بحران شده و شرایط را برای انجام امور سخت و دشوار خواهند کرد.